QUÁN NIỆM CÁI CHẾT
Chết là sự kiện duy nhất chắc chắn sẽ xảy ra trong đời người nhưng lại là việc
mà con người ít được chuẩn bị nhất. Con người ai cũng lập kế hoạch và sửa soạn
cho vô số dự án các việc khác nhau. Như thi cử, hôn nhân, giao dịch, kinh doanh,
xây nhà v.v Mặc dù người ta chẳng bao giờ có thể biết chắc rằng những kế hoạch
ấy trở thành hiện thực đúng như mong muốn của họ hay không. Nhưng cái chết thì
khác, nó có thể đến bất cứ lúc nào, giờ phút nào, sớm hay muộn. Đó là sự kiện
chắc chắn nhất trong cuộc đời con người.
Chết là một sự kiện tự nhiên cũng như màn đêm buông xuống, nó chỉ là một biểu
hiện của tính vô thường, cho dù chúng ta có chán ghét cái chết đến mức nào đi
chăng nữa, chúng ta phải biết định hướng để chấp nhận điều không thể tránh được
đó, vì hoàn toàn không có chỗ trốn tránh được cái chết. Kinh điển Phật giáo chủ
trương phải biết nuôi dưỡng chánh niệm về cái chết một cách thường xuyên để con
người không bị đặt vào tình trạng thiếu ý thức khi sự kiện này xảy ra. Để đối
diện với cái chết một cách thanh thản, con người phải học nghệ thuật sống một
cách thanh thản với chính mình và với mọi người, mọi sự chung quanh. Một phương
pháp để thực hành việc này là luôn nhớ đến tính cách không thể tránh khỏi cái
chết, một việc có tác dụng ngăn cản con người trước những hành vi xấu ác.
Thực hành thiền định là một trong những kỹ thuật cho phép con người sống an lạc
với chính mình và với mọi người. Thực hành lòng từ chính là phương pháp hỗ trợ
hữu hiệu cho hoạt động thiền định. Một trong những lợi ích đặc biệt của việc
thực hành này là làm cho tâm không bối rối lúc đối diện cái chết.
Trong đoạn kinh Hiền thiện thuộc phẩm Cần phải nhớ, chương sáu (Kinh Tăng
chi bộ) Đức Phật giải thích về cách chuẩn bị cho một cuộc mệnh chung thanh
thản. Một người phải biết tổ chức cuộc sống của mình và nuôi dưỡng một thái độ
thích đáng cho mục đích này. Lời dạy nêu trong đoạn kinh này như sau:
- Không
ham thích một cuộc sống bận rộn với quá nhiều hoạt động.
- Không
ham thích việc trò chuyện.
- Không
ham thích ngủ .
- Không
ham thích có nhiều bạn bè.
- Không
ham thích giao thiệp.
- Không
ham thích mơ mộng viễn vông.
Trong kinh Tăng chi bộ cũng giải thích rằng, người nào tránh
những hành vi xấu ác về thân, khẩu và ý khi thân hoại mạng chung sẽ sanh về cõi
thiên, cõi người hoặc cõi đời này. Kinh Niết bàn ghi rằng cõi người có hành vi
xấu ác sẽ đối diện với cái chết với sự sợ hãi, trong khi những người có hành vi
hiền thiện thì sẽ tiếp nhận cái chết một cách an lạc.
Đức Phật giải thích rằng, nếu một người đã nuôi dưỡng các
phẩm chất về niềm tin, giới hạnh, thiền định, từ bi và trí tuệ thì không cần
thiết phải ấp ủ những nổi sợ hãi về lúc chết. Để minh hoạ cho quan điểm đó, Đức
Phật nêu ra ví dụ. Giả như một cái lọ gốm đựng đầy dầu bị rơi xuống đáy sông,
thì những mảnh gốm có thể bị chìm xuống lòng sông nhưng dầu sẽ từ từ nỗi lên
mặt nước. Tương tự như vậy, trong tình thế nguy kịch, thân thể con người bị
chết một cách đột ngột không an toàn, nhưng tâm thức người ấy vẫn nỗi lên và
hướng đến chỗ cao thượng.
Một câu chuyện về một người chồng
đau bệnh, cấu ghét bất an. Người vợ khuyên chồng phải giữ tâm bình tĩnh, đừng
lo âu phiền muộn, bà ta nói với chồng bà có thể cáng đáng hết mọi việc nếu
người chồng qua đời, ngay cả việc ông lo ngại rằng vợ ông sẽ tái hôn sau khi
ông chết. Bà hứa sẽ không tái hôn sẽ ở vậy trung thành với ông. Vì thế , bà
khuyên ông nên đối mặt với cái chết một cách mạnh dạn không lo âu nếu như tình
thế không thay đổi được. Sau đó người chồng bình tâm lại và hồi phục dần. Đức
Phật khen ngợi người cư sĩ nữ kia đã đạt được sự tịnh chỉ, không còn do dự lo
âu, với lòng từ mẫn, đã biết khuyên bảo chồng đúng mực.
Trong Tăng chi bộ và Tương ưng bộ có nhiều đoạn nói về lợi
ích của việc quán tưởng về cái chết, với lòng ham sống, tâm thức bị loại bỏ, và
khi bị đầu độc bởi những thú vui của cuộc sống, con người phạm nhiều hành động
xấu ác, tàn bạo khác nhau. Những điều đó sẽ ngăn cản khi con người biết thực
hành việc quán niệm về cái chết. Chỉ cần nhớ rằng chúng ta không đến trần gian
này để ở lại mãi mãi thì chúng ta sẽ thận trọng giữ gìn để sống một cuộc sống
tốt đẹp hơn. Khi kiểm điểm lại, nếu chúng ta phát hiện những tình cảm xấu như
tham dục, ghen ghét, tức giận có mặt trong tâm, chúng ta liền lập tức tìm mọi
cách tiêu diệt chúng như thể chúng ta phải dập tắt lửa, nếu như chính đầu mình
bị lửa liếm vào.
Vì vậy văn kinh Phật giáo luôn nhắc không mệt mỏi về những
lợi ích của việc thường xuyên quán tưởng về bản chất không thể tránh khỏi
cái chết. Điều đó giúp cho con người sống một cuộc sống hiền thiện và sẵn sàng
đối mặt một cách thanh thản tự tin không sợ hãi trước cái chết, sự kiện duy
nhất chắc sẽ xảy ra trong đời ./.
---------—]–---------
0 nhận xét:
Đăng nhận xét