PHẬT GIÁO ĐỐI VỚI VẤN ĐỀ XÃ HỘI
Tịnh Như
Cho
đến mãi hôm nay, nhiều người vẫn còn cho
rằng Phật giáo không thể nào chú ý đến vấn đề xã hội và thiết lập những cơ sở
có tính cách xã hội được. Theo họ, vấn đề đặt ra hết sức giản dị. Phật giáo xem cuộc đời hư vô, tạm bợ giả
huyễn, mọi hình thức tổ chức các cơ sở xã hội. Do đó đi ngược lại triết lý phù
ảo của Phật giáo chăng ?
Nhận định như vậy quả thật là nông cạn
và hết sức sai lầm. Vấn đề sai lầm căn bản là xem Phật giáo như một tôn giáo
yếm thế, không được quyền và không có lý do gì để nắm giữ tất cả những gì thuộc
về trần luỵ.
Hiện tượng giới, đối với Phật giáo vốn
biến động, lưu chuyển, tác động lẫn nhau, hỗ tương lẫn nhau và phá hoại lẫn
nhau. Tất cả đều do tâm thức biến hiện. đó là một chân lý hiện thực kết quả do
sự chứng nghiệm chứ không phải là một triết thuyết duy lý. Nhưng xác nhận chân
lý đó và nhìn tâm trạng chân lý đó bằng tâm trạng khiếp sợ chán nản hay bằng đôi mắt thong dong là tuỳ ở
nhãn giới và thái độ của mỗi người. Phật gíáo khuyên ta chọn lối nhìn tích cực
thứ hai chứ không phải chọn lối nhìn tiêu cực thứ nhất.
Sự biến động vô thường của thực tại,
trước hết giúp ta loại bỏ sự cố chấp thực hữu về sự vật và giúp chúng ta khai
trừ mọi tham vọng ích kỷ, cá nhân để hoà đồng trong thực tại rộng lớn. Ta sẽ
tìm được sự liên hệ giữa ''một là tất cả, tất cả là một '' . Quan niệm về giả
huyễn, sau đó giúp ta không khiếp sợ đau khổ, vì đau khổ cũng là giả huyễn để
mạnh dạn đi vào cuộc đời, cứu độ chúng sanh. ''Ta không vào địa ngục thì ai vào
địa ngục'' . Đó là thái độ tích cực nhập
thế của Phật tử, lăn xả trong đau khổ của cuộc đời để thoa dịu đau thương cho
đồng loại.
Đối với Phật giáo, vấn đề xã hội dù
muốn dù không cũng phải đặt thành vấn đề . Vì sự sống, vũ trụ, tâm thể, tự nó
đã mang ý nghĩa của xã hội tính. Không có một yếu tố nào, một sự vật nào, một
dữ kiện nào, tự nó một mình đơn độc. Tất cả đều ràng buộc lẫn nhau và tuỳ thuộc lẫn nhau trùng trùng vô tận. Tất
cả đều dựa vào nhau mà sinh, đều dựa vào
nhau mà diệt, dựa vào nhau mà tồn tại, dựa vào nhau mà biến đổi. Cho nên một
hành động của cá nhân, dù vô tình hay hữu ý, vẫn ảnh hưởng đến đời sống xã hội,
đời sống vạn vật và ngược lại mọi thịnh suy mọi biến chuyển của xã hội vạn vật
ảnh hưởng lên đời sống của cá nhân. Do đó, nổ lực cải tạo xã hội để cùng thăng
hoa cộng tiến đó là bổn phận của mỗi cá
thể trong xã hội loài người.
Hơn nữa, chính dựa vào quan niệm sự
vật biến động vô thường mà vấn đề cải tạo xã hội đã trở nên hợp lý . Vì rằng
nếu sự vật bất biến cứng đọng ù lì một chỗ với những thực thể cố định thì sự
sống không thể nào biến cải được. Sự thoái hoá và sự tiến bộ sẽ trở nên vô
nghĩa. Chính vì quan niệm sự vật biến động mà người Phật tử tin tưởng ở khả
năng cải tạo cuộc đời mỗi ngày một thêm thiện mỹ.
Tuy nhiên vấn đề xã hội của Phật giáo
mà chúng ta sẽ có dịp bàn kỹ trong những lần sau, được quan niệm một cách nhất
quyết rằng chỉ do con người giải quyết và định đoạt lấy. Con người làm chủ vận
mệnh và có quyền '' tạo hoá '' lấy nó. Khác với các quan niệm xã hội của các
học thuyết thần quyền, vấn đề xã hội của Phật giáo không có nghĩa là lời kêu
gọi hoặc những công cụ từ thiện của một tình thương từ trên ban xuống, nó cũng
không phải là chỉ để giải quyết một vài đau khổ do Thượng đế đã an bài. Trái
lại nó là cuộc cách mệnh thường trực của mọi cá thể tạo nên cộng đồng xã hội. Tất cả hành động của tập thể đó, sẽ tạo nên
vận mệnh cho tập thể, sẽ gây nên một cọng nghiệp mà trong đó mỗi cá nhân sẽ thọ
hưởng và nhận lấy trách nhiệm về mình và về tập thể của mình.
Sự sống như thế, đã thể hiện một cách
cụ thể về xã hội tính. Và đã liên hệ trong dòng sinh hoạt vĩ đại chứa chan xã
hội tính của tập thể. Người Phật tử không thể
nào không đóng góp sự cải tạo của mình vào dòng sinh hoạt đó để làm cho bộ mặt cuộc đời
mỗi ngày một thêm tươi đẹp.
Liên
Hoa Nguyệt San . Số 12
0 nhận xét:
Đăng nhận xét