HẠNH PHÚC VÀ KHỔ ĐAU
Thế nào được
gọi là hạnh phúc, có nhiều định nghĩa về hạnh phúc, nên hạnh phúc có nhiều cách
khác nhau, nhiều cảm nhận khác nhau. Nhưng có một định nghĩa hạnh phúc dễ hiểu
là: “Hạnh phúc là một trạng thái cảm xúc của con người khi được thỏa mãn một nhu cầu nào đó mang tính
trừu tượng, nó mang tính cách chịu tác động của lý trí”.
Hạnh phúc có
nhiều trạng thái khác nhau, hạnh phúc cá nhân, hạnh phúc gia đình, hạnh phúc
đoàn thể, hạnh phúc quốc gia. Với người trên cương vị kinh tế, chính trị thì
nhìn hạnh phúc của họ thì hướng về vật chất, còn nhà tâm lý thì hướng hạnh phúc theo con đường đạo đức. Như
Socrate khẳng định rằng: “Muốn có hạnh phúc phải sống đạo hạnh” ông còn nói: “ Điều quan trọng không phải là
sống, mà là sống thiện”.
Karl Marx cũng
từng nói: “Người hạnh phúc nhất là người đem hạnh phúc cho nhiều người nhất”.
Từ hạnh phúc cá nhân đến hạnh phúc quốc gia. Hạnh phúc quốc gia là tổng hạnh
phúc của tất cả công dân nước ấy gộp
lại.
Hai bản Tuyên
ngôn Độc lập của Hoa Kỳ ( 1776 ) và Tuyên ngôn Độc lập của Việt Nam ( 1945 )
đều nêu rõ: “ Tất cả mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ
những quyền không ai có thể xâm phạm được, trong những quyền ấy, có quyền được
sống, quyền tự do, và quyền mưu cầu hạnh phúc ”.
Muốn có một
nhà nước dân chủ, phải biết giáo dục mỗi công dân, dung hợp tự do và đạo đức,
sống tương thân tương ái như trong một đoàn thể bền vững. Sự giàu có thịnh vượn của một quốc gia, một
xã hội, một tập thể, một gia đình, chưa hẳn là hạnh phúc. Mà là hạnh phúc khi
mọi người cùng có ý thức cộng đồng, có sự trợ giúp và chia sẻ giữa người và
người, mới là điều dễ mang lại hạnh phúc.
Một số ghi nhận chính về những nét đặc trưng trong đời sống con người có
chỉ số cao là:
- Không có sự phân biệt về địa vị trong xã hội, mọi
người đều như nhau.
- Lòng tin, mọi người thành thật với nhau, không đối trá
lừa đảo.
- Chính sách phúc lợi hào phóng: Mọi người đều hưởng chế
độ y tế và giáo dục miễn phí, trợ cấp thất nghiệp và các chương trình hỗ trợ
thất nghiệp.
Ở đời con người tuy không thiếu vật chất và phương
tiện sống, nhưng họ vẫn khổ đau bất an,
mà khổ đau bất an là không có
hạnh phúc. Vậy làm thế nào để hết khổ đau?
Khổ là gì? Tại sao con người khổ?. Đạo Phật quan niệm:
“đời là bể khổ”, “ Sanh, lão, bệnh, tử
cho đến ngũ ấm xí thạnh khổ ”. Nghĩa là con người dù no đủ vẫn khổ. Hạnh phúc
thực sự theo quan điểm của Phật giáo là gì?
Đó là chấm dứt khổ đau ( Dukkha ) được giải thích như là Diệt đế trong
Tứ Diệu đế, hay nói một cách rốt ráo, hạnh phúc thực sự là sự tự tại trong khổ
đau, sầu muộn và sợ hãi. Chữ Khổ hay Dukkha nghĩa là không được thỏa mãn. Vì
sao không được thỏa mãn? vì bản chất của ngũ uẩn hay cuộc đời là vô thường, nhưng ước muốn của
con người là thường, do vậy khổ. Khổ do không được toại ý, vốn thường trực chi
phối đời sống con người, nên Phật dạy con người phải biết sống trong chánh
niệm, nghĩa là “tỉnh thức”, tức hiểu rõ đời là vô thường.
Nếp sống tỉnh
thức, hay nói cách khác là nếp sống Trung đạo, giảm thiểu ái dục, không bị chi
phối bởi tham sân si, luôn tích cực hành động phụng sự mà không bám víu vào ước
muốn sở hữu. Vì thế, hạnh phúc không chỉ là những tiện nghi vật chất hay tiền
tài danh vọng, những thứ ấy khêu gợi và kích thích lòng tham khiến con người đi
vào đường khổ, đưa đến sợ hãi, lo âu sầu khổ.
Vậy làm sao
để đoạn trừ khổ đau, lo âu, sợ hãi sầu muộn? hay nói cách khác làm sao đạt được
hạnh phúc thực sự trong cuộc sống?
Phương pháp Phật dạy để đạt hạnh phúc chấm dứt khổ đau là phát triển
Giới, Định và Tuệ. Trong kinh Hạnh phúc
người tại gia đức Phật dạy 4 điều cần phải làm để tạo cuộc sống hiện tại được
hạnh phúc:
1/ Phải có nghề nghiệp giỏi, phải siêng năng và nhiệt
thành trong nghề nghiệp của mình.
2/ Phải bảo về nguồn thu nhập của mình đừng bị thiên
tai tổn hại, và trộm cắp lường gạt. Nguồn thu nhập phải hợp pháp.
3/ Tránh xa bạn ác, luôn cẩn thận và học hỏi với những
người có đức hạnh và trí tuệ.
4/ Chi tiêu phải phù hợp với thu nhập của mình, không
tiêu pha lãng phí tiền bạc trong các việc cờ bạc và tửu sắc.
Để tạo đời
sống tương lai được hạnh phúc, Đức Phật khuyên phải thực hiện 4 điều sau đây:
1/ Có niềm tin
trọn vẹn về giá trị đạo đức và tâm linh ( tức có đức tin Tam Bảo )
Tin Phật, Pháp, Tăng và luật Nhân quả.
2/ Thực hành 5 điều đạo đức: Không sát sanh, không
trộm cắp, không tà hạnh, không
nói dối, Không cờ bạc rượu chè.
3/ Bố thí và làm những công việc từ thiện
4/ Phát triển trí tuệ để thấy được bản chất vô thường
của cuộc đời và giúp đoạn tận khổ đau.
Như vậy, hạnh
phúc theo quan niệm của đạo Phật thật đơn giản nhưng không dễ thực hiện nếu không có quyết tâm tinh tấn, chuyên cần,
mật hạnh và kiên định.
Hạnh phúc của
một người sẽ làm tỏa rộng ra cộng đồng và cuộc sống đáng yêu biết mấy, khi ta
luôn tỉnh thức với những con người chung quanh ta cũng luôn luôn hướng thiện.
( Trích: VHPG
số 292- 1-3-2018 của Nguyên Cẩn )
{—]–{
0 nhận xét:
Đăng nhận xét