ÂM NHẠC TRONG NGHI LỄ PHẬT GIÁO.

          Theo Từ điển Hán Việt của Đào Duy Anh và của Thiều Chửu : “ Nghi là dáng vẻ bên ngoài như oai nghi. Lễ là khuôn mẫu, phép tắc, cung cách như lễ bái. ”.

          Trong Sa Di Luật nghi yếu lược tăng chú quyển hạ:  “ Oai nghi giả, vị hữu oai khả úy, hữu nghi khả kính ”. Bởi lẽ, có oai khá sợ, có nghi khả kính” và “ Nghi tại tướng, Lễ tại tâm ”.

          Người xưa nói: “ Dân sở do sinh, lễ vi đại ”. Những điều cần cho dân yên mà sống Lễ là hơn hết. Vì thế cũng có câu: “ Hiếu, Để, Trung, Tín nhân chi bổn. Lễ ,Nghĩa, Liêm, Sĩ nhân chi căn ”. Trong sách Luận Ngữ, Khổng Tử đã nói : “ Không học kinh lễ thì không biết cách đi đứng ở đời ”.

          Nghi lễ như vậy có ý nghĩa rất rộng, bao trùm hành vi, thái độ, tín ngưỡng, văn hóa, ngôn ngữ, phong cách con người và xã hội. Trong nghĩa hẹp thì nghi lễ là nghi thức hành lễ tụng niệm mang tính tín ngưỡng thờ phụng của một tôn giáo.

Nghi lễ thường đi đôi với nhạc, lễ và nhạc là triết lý chủ yếu của Nho gia có tác dụng chuyển hóa con người và xã hội. Đức Khổng Tử coi Lễ rất quan trọng để kiểm soát hành vi, ước muốn bất thiện của con người, còn nhạc để điều hòa cảm hóa lòng người. Nhạc và Lễ của Nho giáo đã ăn sâu vào đường lối cai trị của quốc gia và quan niệm sống của xã hội thời xưa. Nó ảnh hưởng nhất định vào nếp sống của con người và xã hội Á Đông ngày nay.

          Nghi lễ Phật giáo cũng có hai phần lễ và nhạc, tùy theo truyền thống văn hóa nghệ thuật của mỗi miền, mỗi vùng mà phần lễ nhạc Phật giáo ảnh hưởng và biểu hiện theo truyền thống của vùng, miềm ấy. Nghi lễ Phật giáo mang màu sắc lễ nhạc cổ truyền của dân tộc, là một mảng của nên văn hóa truyền thống cần phải tôn trọng, phát huy và bảo tồn.

          Theo định nghĩa truyền thống : “ Âm nhạc là một thực thể được nhìn từ nhiều góc độ khác nhau, hiểu khác nhau ”.

          Đạo Phật đến với Việt Nam rất sớm, từ thời Hùng Vương khoảng từ thế kỷ thứ I, thứ II. Đạo Phật đi đến đâu như nước thấm vào đất, hòa vào dân tộc Việt như máu và thịt, như tim với óc của một cơ thể con người. Vai trò của Tăng, Ni đối với đạo Phật rất quan trọng. Tăng đoàn chính là những nghệ sĩ âm nhạc truyền thống Phật giáo, là nghệ sĩ sáng tác đồng thời cũng là nghệ sĩ biểu diễn. Thanh nhạc và khí nhạc của âm nhạc Phật giáo Việt Nam có nhiều loại khác nhau, nào là chuông , mõ, khánh, trống, ốc, tang, linh, bảng mộc, thủ xích, đại hồng chung, trống . . . . mỗi loại đều tạo một âm thanh trầm hùng thoát tục . . .  .

          Âm nhạc trong nghi lễ Phật giáo Việt Nam có thể chia ra làm mười thể loại đó là : Tụng, trì, niệm, tán, sám pháp, bạch, thỉnh, xướng, kệ, đọc. Tụng kinh A Di Đà  khác với trì chú Đại Bi, niệm Phật “ Nam Mô A Di Đà Phật ” cũng khác với kệ chuông: “ Nguyện thử chung thinh siêu pháp giới  . . .” Tán lại hoàn toàn khác với xướng. Đọc sớ cũng khác với thỉnh, tác bạch khác với truyền pháp ngữ v.v.. mỗi thể loại khác nhau, không thể loại nào giống thể loại nào.

          Âm nhạc nghi lễ truyền thống Phật giáo Việt Nam có yếu tố truyền thừa, sáng tác mà đặc biệt là yếu tố truyền khẩu vô cùng quý giá. Từ các vị bổn sư, chủ sám, gia trì, chánh chúng, duy na truyền tụng và lần lượt các lớp hậu bối làm theo, dường như những tác phẩm của âm nhạc nghi lễ truyền thống Phật giáo Việt Nam không có tên tác giả  là những tác giả dân gian.

          Âm nhạc nghi lễ Phật giáo VN lại có nhiều nốt, nhiều  âm đậm đà bản sắc dân tộc và rất đa dạng, rất phong phú mang yếu tố địa phương. Tán của miền Bắc khác với tán của miền Trung và tán của miền Nam. Tán tang năm, lại khác với tán tang sáu, và cũng khác với phạm lễ, tán tẩu . .  .

          Tại các trường Phật học cần phải có chương trình giảng dạy về nghi lễ cho tăng ni sinh về âm nhạc nghi lễ truyền thống PGVN. Bởi vì người xưa đã khẳng định “ Tiên học lễ hậu học văn ”. Học lễ trước rồi sau đó mới học kiến thức văn hóa. Bởi vì lễ sẽ hoàn thiện con người, thành người có tâm, có đức, để  “ Thiệu long thánh chủng, chấn nhiếp ma quân. Thượng báo tứ trọng ân, bạc tế tam hữu”.

          Âm nhạc Phật giáo rất cần thiết trong đời sống cộng đồng xã hội đã trở thành một bộ phận văn hóa truyền thống của dân tọc như nước với sữa như tim với óc, do đó cần phải sưu tầm, tích lũy, phổ biến để không những Tăng Ni trong nước được biết âm nhạc nghi lễ Phật giáo từng miền, từng vùng, mà có phương pháp bảo tồn, duy trì và phát triển có hiệu quả.

          Lời kết : Âm nhạc nghi lễ truyền thống Phật giáo VN vô cùng đa dạng và phong phú bởi đời sống của con người VN, ngôn ngữ VN phong phú rất giàu và rất đẹp. Âm nhạc nghi lễ PGVN giàu bởi đời sống của người VN muôn màu, muôn vẻ, đời sống tư tưởng tình cảm dồi dào, phong phú. Âm nhạc nghi lễ Phật giáo do đó cũng đầy màu sắc và âm thanh và nhạc họa.

( Trích  Đạo Phật ngày nay Tập 5 - 1-02-2011 )

*************

ÂM NHẠC TRONG NGHI LỄ PHẬT GIÁO. 2016-12-23T07:18:00-08:00 Rating: 4.5 Diposkan Oleh: CHÙA TAM BẢO TAM KỲ