TÂM BÌNH ĐẲNG
Người
tu học Phật pháp, đối với tất cả chúng sanh, nên có tâm bình đẳng không có ý
phân biệt. Đây không chỉ từ quan điểm khách quan “Tất cả chúng sanh đều có tánh Phật” mà nói, chính những người nam,
nữ, già, trẻ mà chúng ta nhìn thấy trước mắt đều có hình dáng, tính cách khác
nhau; rồi như kẻ hiền, ngu, tốt, xấu cho đến người thân, kẻ oán v.v…vốn đều có
sự liên hệ mật thiết, không có khác nhau. Sở dĩ hiện tại khác nhau chỉ vì nhân
duyên ở trong một thời không giống nhau. Nếu nhìn từ nhiều đời nhiều kiếp, tất
cả chúng sanh, ai chưa từng làm cha mẹ, anh em, chị em, thân thích, bạn bè của
ta? Ai chưa từng làm kẻ oán, thù địch của
ta? Nếu nói có ân, mỗi người đều có ân với
ta; nếu nói có oán, mỗi người đều có oán với ta; vậy sao còn phân biệt ân và
oán, thân thiết và xa lạ như thế?
Lại
nói về trí và ngu, tốt và xấu; mỗi người ai cũng có lúc thông minh, cũng có lúc
ngu si. Thông minh có thể trở thành ngu si, ngu si có thể chuyển thành thông
minh. Người vô cùng xấu ác cũng từng làm
rất nhiều việc tốt, chứ không phải xấu mãi mãi. Người tốt cũng từng làm
việc không ít việc xấu, tương lai cũng chưa chắc là người tốt. Cứ suy nghĩ như
vậy, gọi là trí, ngu, tốt, xấu, oán, thân v.v.. rất nhiều những khái niệm khác
nhau này, tự nhiên sẽ tiêu tan dần, cho đến hoàn toàn biến mất.
Nhưng
mà nói như vậy, không phải là hỗn độn, không biết tốt xấu, mà muốn làm cho những
thành kiến sai lệch thiên vị từ trước đến nay của chúng ta chuyển thành quan niệm
bình đẳng. Thời Phật, có một vị Tỳ kheo nhìn thấy người ngoại đạo điên đảo thì
chê cười, nhưng Đức Phật nhắc nhỡ vị Tỳ kheo nầy: “Thầy không nên cười các vị ấy, thầy chưa tu đến địa vị bất thối chuyển,
tính cách ngoại đạo vẫn còn, hãy cẩn trọng chứ không tương lai cũng giống như vị
ấy” Chính vì vậy Phật dạy: “Không
khinh người chưa học”, “Không khinh người đã sai phạm”.
Người
mới tu học có thể đi từ cạn đến sâu, dần dần trở thành bậc pháp khí lớn. Người
phạm sai lầm có thể sửa đổi, thậm chí sửa đổi rồi còn tốt hơn người bình thường,
cho nên cũng không được khinh. Từ nghĩa này mà nói, người hiền đức, người ngu
si, người thù oán, người thân thiết, đều bình đẳng như nhau, không nên kiêu ngạo,
không nên tự ty, cũng không nên trước mắt vì một chút ân oán mà sinh thương yêu
hay ghét bỏ. Thực hành được như vậy sẽ giữ tâm cảnh được thăng bằng và an tĩnh,
theo thuật ngữ Phật giáo, đây gọi là “tâm xả”.
Một
khi tu đã đạt được tâm xả, thì không còn tồn tại ý niệm thiên vị về oán, thân;
không thương yêu đến nỗi phát điên phát cuồng, cũng không ghét hận ai đến thấu
xương thấu tuỷ. Theo quan điểm thông thường, thương yêu dường như không phải xấu, nhưng từ phương diện
Phật pháp để lý giải thì chưa hẳn là vậy. Bởi vì cái gọi là yêu thương thông
thường cho dù có lợi ích cho người bao nhiêu đi nữa, thì cũng chỉ là hẹp hòi,
thiên vị, ích kỷ. Đối với chúng sanh rộng lớn mà nói, tình thương đó không những
không có ích mà có thể có hại.
Mọi
người nên biết rằng có yêu thương ắt có hận thù. Yêu thương và hận thù dường
như là hai trạng thái tâm lý cực đoan tương phản, thật ra chỉ là hai tính chất
khác nhau trong cùng một phiền não tạp nhiễm của nhân loại. Thế nên nó do yêu
thương sinh ra hận thù, do yêu thương mà dẫn đến bi kịch lớn ở thế gian, là hiện
tượng rất bình thường. Phật giáo nói về tình thương lớn bình đẳng, trước phải bỏ
những tình thương ích kỷ, cần phải có tình thương rộng rãi cứu giúp bình đẳng đối
với tất cả chúng sanh. Tình thương ích kỷ thiên vị là tập tính phổ biến cố hữu
của nhân loại, nếu tu tập học mở lòng, không chấp trước, thì từ từ sẽ yêu
thương bình đẳng, người người đều được yêu thương. Còn như tình thương gia
đình, tình thương nam nữ, điều này không có sao?
Nghiêm
túc mà nói, bởi vì ai cũng có sự yêu thương, do vậy tất cả hận thù, giết hại, đấu
tranh tàn khốc nhất mới không ngừng phát sinh ở thế gian này. Nếu mọi người
chuyển hoá được tình thương thiên vị ích kỷ, nhìn mọi chúng sinh đều bình đẳng
như nhau, thì tin tưởng rằng những khổ nạn của nhân loại dần dần không còn tồn
tại./.
(Trích: Phước huệ tuỳ thân -
HT Ấn Thuận, VT- 08/11/2024)
{—]–{
0 nhận xét:
Đăng nhận xét