TU HỌC GIÚP CON NGƯỜI HƯỚNG
THƯỢNG
Để hiểu rõ ý nghĩa căn bản của
việc tu học Phật, trước hết cần phải nhận thức được giá trị tồn tại của con người,
con người ở vị trí chủ động trong vũ trụ, sau đó mới xác định phương hướng đúng
đắn mà chúng ta phải đi. Hạnh phúc và đau khổ của con người, đều do con người tạo
ra, không hề có một đấng nào ở bên ngoài đến chi phối chúng ta. Con người có
năng lực chủ động này mới có khả năng hướng thiện và hướng thượng.
Lộ trình tu học Phật có hai
giai đoạn, giai đoạn hướng thiện và hướng thượng. Tức là nhân cách địa vị con
người từ phàm phu rồi hướng lên Thánh vị, tiêu chuẩn hướng thiện là Tam quy và
ngũ giới, hướng thượng là lên địa vị Thanh văn, Duyên giác và Bồ tát.
Hướng thượng, nghĩa là sự nỗ
lực hướng về những gì tốt đẹp, từng bước tiến về phía trước để đạt đến đỉnh cao
của chân thiện mỹ, cũng chính là chỗ hướng đến rất ý nghĩa của sự tu học Phật.
Thường tình con người ai cũng đều ưa thích hướng thượng, hướng đến điều tốt đẹp,
ngoài trừ những người mất ý thức. Họ vì thất bại trong công việc hay những tình
huống khác… khiến tinh thần họ suy sụp không thể vực dậy, trở thành phần bại hoại
trong xã hội, nhưng hạng người này chỉ chiếm một số ít, vẫn có cơ hội cải thiện. Có nhiều người có thể đạt được tiền tài và địa
vị một cách hợp lý, nhưng thường lợi dụng tiền tài và thế lực này tạo nên những
thủ đoạn làm tổn hại người để đem lợi về cho mình. Điều đó là con người thiếu
tinh thần hướng thượng, đích đạt đến quá sai lầm vì không xác định đúng mục tiêu
hướng thượng.
Có người nói: “Tôi không muốn
học Phật và thành Phật, chỉ mong được làm một con người tốt là đủ lắm rồi”, nói
như thế là không đúng. Tu học Phật, trước tiên cần phải học làm một con người tốt,
đúng là như vậy; nếu chỉ muốn làm một con người tốt thôi, cho đó là mãn nguyện,
kết quả đạt được chỉ ở mức thấp nhất. Vì thế, tu học Phật không những làm một
con người tốt ở hiện đời mà còn hướng đến đời sau sẽ làm Thánh, làm Phật. Dù rằng
trong một đời không thể thành tựu, tương lai sẽ hoàn thành mục tiêu này đó mới
chính là hướng thượng.
Các tôn giáo trên thế giới đều
có mục tiêu lý tưởng hướng thượng, khuyến khích tín đồ đến tu học. Như Ky Tô
giáo dạy tín đồ tâm ý hướng đến Thần, học theo chúa Giê Su. Tuy họ biết rằng
con người không thể có đủ quyền uy như thần hay chúa cha, nhưng cần phải học tập
lòng bác ái và tinh thần hy sinh của chúa. Họ nói rằng: “Thân thể của con người
được làm từ đất, còn linh hồn là do thần ban cho”. Bởi vì con người làm việc tội
lỗi sẽ bị đoạ lạc, dùng linh hồn thuần khiết của thần thánh làm sạch sự ô uế bất
kham; cho nên dạy con người trước tiên tịnh hoá cái tâm dơ bẩn cho được sạch, rồi
mới hướng đến mong cầu mục tiêu lý tưởng sáng suốt, tức là sinh cõi trời.
Nho giáo ở Trung Quốc cũng có
nói: “Kẻ sĩ muốn được làm Hiền nhân, Hiền nhân mong được làm bậc Thánh, Thánh
nhân ước ao được làm Trời”. Do vậy, tinh thần của đạo Nho chính thống luôn luôn
sách tấn bản thân hướng đến và tiến lên con đường lớn của Hiền Thánh.
Đạo Lão cũng có mục tiêu lý
tưởng, đó là “Trời thuận theo đạo, đạo thuận theo tự nhiên”. “Đạo thuận theo tự
nhiên”, tức là căn cứ theo quy luật tự nhiên trong vũ trụ vạn hữu, không cần phải
cố ý tạo tác, thuận theo vô vi, như vậy họ đã tạo nên mục tiêu hướng thượng cho
con người. Hết thảy người trong thế gian lập thân ở đời này, nếu hoạt động không
tuân thủ theo quy luật tự nhiên, sẽ hổn loạn điên đảo, rối như tơ vò, tất cả khốn
khó khổ đau cứ tiếp tục kéo dài.
(câu trên đổi lại: Thuận
thiên giả tồn, nghịch thiên giả vong) tức thuận theo thiên nhiên thì tồn tại,
nghịch với thiên nhiên thì mất. Chữ Trời được hiểu là thiên nhiên, chứ không phải
là đấng tạo hoá, đấng Chúa Trời).
Nho giáo chỉ tích cực noi
theo nhân cách cao thượng của bậc Thánh Hiền, tiến hơn nữa là kết nối với tính
cách của Trời; còn Đạo giáo tôn trọng quy luật tự nhiên trong vũ trụ. Tóm lại,
Nho giáo và Đạo giáo, đều có cảnh giới lý tưởng để hướng dẫn con người hướng
thượng.
Có người cho rằng làm một con
người tốt là được rồi, không cần thiết phải có mục tiêu hay lý tưởng hướng thượng
hay hướng thiện gì cả, giống như tâm lý được sao hay vậy, không được tự ép buộc
mình, cố nỗ lực hướng thượng. Nếu mọi người trong một quốc gia hay dân tộc mà
xu hướng như vậy thì sẽ có nguy cơ bị sụp đổ. Các tôn giáo tối thượng đều có cảnh
giới lý tưởng và sáng suột, đặt trước mắt con người, hướng con người phải nhìn
theo mà ao ước; nếu giữa đường chưa đạt được cảnh lý tưởng này, thì tự mình
không ngừng tự thay đổi, nỗ lực cầu hướng thượng, mới có thể đạt được lợi ích
chân thật do niềm tin tôn giáo.
Tu học Phật như thế nào để có
thể hướng thượng? Trước hết cần phải hiểu được đạo lý Ngũ thừa của Phật giáo.
Ngũ thừa gồm Người, Trời, Thanh văn, Duyên giác ( Bồ tát) Phật. Người và Trời
là nền tảng của Phật pháp, nhưng không phải trọng tâm của Phật pháp. Bởi vì làm
một người tốt là bổn phận của chúng ta, ngay cả sinh vào cõi Trời cũng không phải
là hy hữu. Tuy cõi trời có nhiều khoái lạc hơn cuộc sống ở nhân gian, nhưng vẫn
còn trong tam giới, khi hưởng hết phước ở cõi trời cuối cùng cũng bị đoạ lạc,
và còn phải chịu sự khổ của sinh tử luân hồi.
Ý nghĩa chân chánh của Phật
pháp là dạy con người tu học pháp xuất thế gian của Thanh văn và Duyên giác, tu
học hạnh lợi mình lợi người của Bồ tát để thành Phật, vào thế gian và xuất thế
gian đều không chướng ngại. Nhưng tu học theo pháp của Thanh văn và Duyên giác
vẫn chỉ là phương tiện thích ứng; rốt ráo tối thượng là lấy quả vị Phật làm mục
tiêu, tu học hạnh Bồ tát thực hiện điều đó. Tu học hạnh Bồ tát để hướng đến quả
vị Phật, nhưng không tách rời công đức của Người, Trời và Thanh văn, từng bước
phát triển hướng thượng. Tuy nhiên cần phải trải qua thời gian dài và tích luỹ
công đức vô lượng vô biên, cần phải đặt trước mặt mục tiêu cao thượng, hỗ trợ sự
ưa thích hướng thiện hướng thượng của chúng ta mà tinh tấn, ít nhất cũng không
làm cho ý chí suy sụp sa đoạ.
Tu học Phật, việc trước hết
là phải quy y Tam bảo, tức Phật, Pháp và Tăng. Tam bảo là chỗ quay về nương tựa
lý tưởng nhất của sự tu học Phật, nên phải nương tựa Tam bảo mà tu học. Trong Tam bảo, Pháp là chân lý tuyệt đối của
nhân sinh vũ trụ. Phật, là người đã giác ngộ rốt ráo viên mãn chân lý này.
Tăng, là những bậc Hiền Thánh của Tam thừa, đối với chân lý tuy chưa giác ngộ rốt
ráo, nhưng đã vào được biển pháp, cũng thể nghiệm được nhiều hoặc ít, sâu hay cạn.
Vì thế, Phật và Tăng cùng là bậc mô phạm lý tưởng tối cao cho người tu học Phật.
Phật pháp không giống như Ky Tô giáo, và Nho giáo, vì các đạo này đem Thiên thần
hoặc Hiền Thánh có nhân cách làm đối tượng cung kính ngưỡng mộ; không giống như
Lão giáo, chỉ lấy quy luật tự nhiên vĩnh hằng làm chỗ nương tựa. Quy y Tam bảo
là sự thống nhất giữa hai yếu tố con người và Pháp để lập nên lý tưởng tín ngưỡng.
Chúng ta cần phải cung kính, lễ bái, tán thán, cúng dường Tam bảo thế nào. Đây
không chỉ biểu hiện cho sự kính tin chí thành, cũng không chỉ là sự tìm cầu công
đức được nhìn thấy thông thường, mà là hướng về trí tuệ viên mãn của Phật và đức
tính thanh tịnh tối cao của Tăng, nương tựa sự tuyệt đối cứu cánh của chánh
pháp, để chúng ta cùng được giác ngộ triệt để chân lý.
Thế nên, người có thể xem
kinh, nghiên cứu Phật pháp và lễ Phật hoặc niệm Phật, cũng không nhất định là
chân chánh tin Phật hoặc tu học Phật. Người
chân chánh tu học Phật chủ yếu lấy Tam bảo làm chỗ nương tựa lý tưởng
cao nhất, tự thân không ngừng tu học, lại thêm được sự nhiếp thọ bởi nguyện lực
từ bi của chư Phật và Bồ tát, khiến thân tâm hoà quyện trong Tam bảo, mỗi ngày
càng tiếp cận với mục tiêu tối thượng này./.
{—]–{
0 nhận xét:
Đăng nhận xét