DUYÊN KHỞI VÀ CÔNG ĐỨC
TU TẬP BÁT QUAN TRAI GIỚI
Hỏi: Có Phật tử hỏi duyên khởi việc tu Bát quan
trai giới bắt nguồn từ đâu? Và những nơi không có chùa, không có Tăng Ni, vậy
muốn thọ Bát quan trai giới phải làm thế nào? Có thể đối trước tượng Phật phát
nguyện thọ Bát quan trai giới được không. Và nghe nói tu tập Bát quan trai giới
một ngày một đêm thì công đức bằng người xuất gia tu tập ở chùa một năm. Điều
đó có đúng không?
Đáp: Bát quan
trai giới, Pali ngữ Uposatha Sila, Hán dịch là Cận trú giới, Cộng trú giới, Bát
giới, Thiện trú giới… Thọ trì và tu tập Bát quan trai giới có từ thời Thế Tôn
còn tại thế.
Duyên
khởi tu tập Bát quan trai giới do sự phát nguyện tu học của nữ cư sĩ Visaka,
lúc Phật trú ở thành Savatthi, nữ cư sĩ Visaka trong ngày Bố tát đi đến đảnh lễ
Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Đức Phật hỏi cư sĩ có duyên sự gì mà đến tu viện
sớm như vậy? Nữ cư sĩ thưa rằng: Bạch Thế Tôn, hôm nay con thọ trì trai giới.
Nhận
lời thưa của nữ cư sĩ, Thế Tôn nói về ba loại trai giới: Trai giới của người
chăn bò, trai giới của Nigantha (phái lõa
thể) và trai giới của bậc Thánh.
Này
Visaka, thế nào là trai giới của người chăn bò? Ví như kẻ chăn bò, buổi chiều
lùa bò về cho chủ, suy nghĩ rằng “Hôm nay các con bò đã ăn cỏ và uống nước chỗ
này. Ngày mai sẽ ăn cỏ uống nước chỗ kia”. Cũng vậy, này Visaka, có người giữ
trai giới mà suy nghĩ: “Hôm nay, ta đã ăn loại thức ăn cứng và mềm này. Ngày
mai ta sẽ ăn các loại thức ăn cứng và mềm kia”. Như vậy, người ấy suốt cả ngày chỉ sống đồng hành với tâm tham dục, chẳng khác nào
suy nghĩ của người giữ bò kia, nên gọi trai giới của người ấy là trai giới người
chăn bò.
Này
Visaka, trong ngày trai giới của các tu sĩ phái Nigantha khuyến khích các đệ tử
của họ như sau: “Này các ngươi, hãy quăng bỏ hết quần áo và nói như sau: Ta
không có bất cứ vật gì, bất cứ chỗ nào, bất cứ ở đâu. Bất cứ vật gì, bất cứ chỗ
nào, bất cứ ở đâu không có cái gì là của ta”. Được sống và thực hành như vậy,
này Visaka trai giới của các Nigantha không có quả lớn, không có lợi ích lớn.
Và
này Visaka, trai giới của bậc Thánh là làm thanh tịnh nội tâm uế nhiễm với
phương pháp thích nghi. Trong ngày trai giới, vị Thánh đệ tử niệm Phật, niệm
Pháp, niệm Tăng, niệm Giới, niệm Thí, niệm Thiên. Nhờ niệm Phật, niệm Pháp, niệm
Tăng, niệm Giới….mà tâm phát sinh niềm thanh tịnh, các cấu uế phiền não nơi tự
tâm lắng xuống và bị đoạn tận.
Này
Visaka, trong ngày trai giới, vị Thánh đệ tử suy tư như sau: “Cho đến trọn đời,
các vị Thánh đệ tử không sát sanh, không trộm cướp, không dâm dục, không nói dối,
không uống rượu, không ăn phi thời, không ca múa xướng hát và xem nghe cùng xoa
ướp dầu thơm, không ngồi giường cao và rộng lớn. Cũng vậy, ngày nay và đêm nay,
ta cũng từ bỏ, không sát sanh, không trộm cướp, không dâm dục, không nói dối,
không uống rượu, không ăn phi thời,
không ca hát và xem nghe cùng xoa ướp dầu thơm, không nằm giường cao và rộng lớn.
Ta theo gương các vị A la hán, sẽ thực hành trai giới”. Như vậy, này Visaka,
đây là Thánh trai giới, thực hành Thánh trai giới có quả lớn và có lợi ích lớn,
đưa người thọ trì trai giới đến quả Thánh.
Xuất
phát từ việc phát tâm thọ trì trai giới của nữ cư sĩ Visaka, Phật chế định Bát
quan trai giới và pháp thức này được truyền đến ngày nay.
Muốn
phát tâm thọ trì Bát quan trai giới, trước hết người thọ phải đầy đủ nhân cách
của hàng Phật tử tại gia, tức là đã quy y Tam Bảo và giữ gìn năm giới (Cận sự
giới). Vì nếu chưa đủ thực hành đầy đủ
các chi phần của Cận sự giới thì
người ấy chưa đủ đức tin và lòng ái kính Tam bảo để tiếp nhận và lãnh thọ Cận
trú giới hay Bát quan trai giới. Càng không thể thọ Cận trú giới khi chưa lãnh
thọ Cận sự giới vì giới thể của biệt giải thoát luật nghi không đủ cơ sở để thành tựu. Vì thế, trong nghi thức
thọ Bát quan trai trước khi truyền Bát quan trai bao giờ cũng kinh qua pháp thọ
trì Tam quy để đầy đủ tư cách tiếp nhận giới thể của Cận trú giới.
Mặt
khác, theo pháp thức thọ giới Bát quan trai thì bắt buộc phải thỉnh ít nhất một
vị Tỳ kheo để làm giới sư truyền giới. Giới sư ngồi ở vị trí cao, truyền giới
và giới tử phải ngồi ở vị trí thấp hơn, lãnh thọ giới. Việc tiếp nhận giới Bát
quan trai không như Cận sự giới (năm giới) có thể tiếp nhận một trong năm chi
phần mà bắt buộc phải lãnh thọ trọn vẹn tám chi phần. Nếu không thọ đủ tám chi
Cận trú giới bất thành. Truyền và thọ Bát quan trai giới nếu không đúng với
pháp thức như trên thì giới thể vô biểu
của Cận trú giới không thể phát sinh và không đủ khả năng phòng hộ cho người thọ
viên mãn Cận trú giới. Không có trường hợp tự thọ giới Bát quan trai. Do đó, nếu
địa phương nào chưa có chùa và Tăng Ni thì muốn thọ Bát quan trai giới phải đi
đến nơi khác đầy đủ các điều kiện như đã nêu để lãnh thọ và tu tập.
Người
Phật tử phát nguyện thọ giới và tu tập Bát quan trai giới là từng bước tập sự,
sống phạm hạnh theo đời sống của người xuất gia. Công đức tu tập của việc thọ
trì Bát quan trai trong một ngày một đêm rất lớn nhưng không thể bằng với công
đức tu tập của người xuất gia trong một năm được.
Vì rằng,
người tu tập Bát quan trai giới tuy lấy tịnh hạnh làm cốt lõi, thú hướng đến tịch
tịnh của Niết bàn nhưng chỉ vỏn vẹn trong một ngày một đêm. Ngoài thời gian ấy
ra, họ vẫn đứng trên nền tảng trau dồi chánh hạnh và phụng sự Tam bảo của người
Phật tử. Trong khi đó, người xuất gia đã hoàn toàn ly dục, sống trọn đời phạm hạnh,
nỗ lực hàng phục phiền não, hướng tới đời sống giải thoát hoàn toàn của một vị
Thánh A la hán. Như vậy, trên nguyên tắc, cùng một thời gian là một ngày một
đêm dù người Phật tử tu tập Bát quan trai giới trọn vẹn, công đức của họ vẫn
không thể sánh với công đức của người xuất gia, huống chi có thể so với công đức
tu tập trong một năm của chư tôn đức.
Mặt
khác, trong Ưu bà Tắc giới, Phật dạy Sujata: “Công đức tu tập trai giới là
không thể nghĩ bàn, tất cả mọi tội ác đều tiêu diệt, chỉ trừ tội ngũ nghịch”
Ngài còn dạy, người nào thọ trì Bát quan trai giới, người ấy sẽ được niềm vui
vô lượng của cõi trời và cõi người. Luận Đại Trí Độ khuyên người thọ trì Bát
quan trai giới nên phát Bồ đề tâm mà tu tập. Vì dù chỉ tu tập trai giới trong một
ngày một đêm nhưng với tâm nguyện rộng lớn vô biên thì cũng hơn tu tập cả đời với
tâm hữu hạn.
Như vậy,
công đức tu Bát quan trai giới rất lớn, nhưng trọng tâm vẫn là phước báo nhơn
thiên, chứ chưa đặt nặng vấn đề giải thoát sinh tử, thành tựu phạm hạnh của bậc
Thánh A la hán như người xuất gia. Và tất nhiên công đức tu tập Bát quan
trai giới trong một ngày một đêm không
thể nào sánh bằng công đức tu tập của chư vị
tôn túc trong một năm./.
Phụ đề: Tóm ý ba loại giới: Giới bậc
Hạ, giới bậc Trung và giới bậc Thượng.
1/ Giữ giới người chăn bò: Loại giới còn trong
tham dục - dẫn đến phiền não và khổ đau, thuộc Hạ giới hay Tiểu giới.
2/ Giữ trai giới bậc Trung thuộc
phái ngoại đạo Nigantha (phái tu loã thể). Giữ những giới khổ hạnh để cầu lên
cõi trời, loại giới này không có lợi ích lớn, còn trong sanh tử luân hồi.
3/ Giới bậc Thượng là Thánh
giới, gọi tịnh giới, giúp tâm thanh tịnh, lìa các uế nhiễm, đoạn trừ phiền não,
đưa đến lợi ích lớn, đưa đến quả vị Thánh. (quả vị lớn là ra khỏi sanh tử).
(Trích Phật pháp bách vấn tập
I, 25/11/2024)
{—]–{
0 nhận xét:
Đăng nhận xét