NHẤT TRÊN ĐỜI?
Hỏi: Tôi có hai người bạn xa cách
nhau đã 20 năm, tình cờ gặp lại nhau, mỗi người một hoàn cảnh. Một người chuyên
tham thiền suốt hai mươi năm, làm một kẻ ăn mày chân lý và đã đi đến đỉnh cao
của trí tuệ. Còn một người có học vị cao, đang làm việc cho một công ty lớn và
đã có đầy đủ tất cả. Tôi nghĩ rằng, người tu tập thiền định mới thực sự là
người giàu có và hạnh phúc nhất thế gian là đúng hay sai? Quan điểm của Phật
giáo về vấn đề này thế nào?
Đáp: Con người sống trên cõi đời,
mỗi người tự trang bị cho mình một lẽ sống riêng, có tính độc lập theo nhận
thức chủ quan của mình. Vì thế mục đích, quan điểm và phương châm của họ về
cuộc sống rất khác biệt nhau. Do vậy không thể đứng ở góc độ, lập trường sống
của riêng mình rồi phán xét, bình phẩm về cuộc sống của người khác. Nếu có
chăng thì chỉ dựa vào tiêu chí chung của xã hội quan niệm sống của mỗi người có
đem lại lợi ích cho cá nhân và cộng đồng hay không mà thôi. Vậy thì, vấn đề
người tu tập thiền định là người giàu có nhất thế gian hay là kẻ bần cùng nhất thế
gian là một quan niệm riêng của mỗi người. So sánh đúng sai ở đây dẫn đến sự
khập khiễng, vì không thiết lập được tiêu chí thống nhất, mặt khác có những tài
sản vô giá nhưng vượt ngoài những chuẩn mực giá trị không thể cân đo đong đếm
được. Tuy vậy, ngang qua quan niệm của mỗi người phản ánh rõ nét nhận thức nông
sâu của người ấy trong việc tiếp cận chân lý.
Theo quan điểm của Phật giáo,
xét về phương diện cá nhân, một người đã bỏ ra gần nửa cuộc đời để tu tập thiền
định nhằm tìm ra chân lý và hiện đã đạt đến đỉnh cao của trí tuệ là một con
người tuyệt vời. Song một người khác cũng bỏ ra nửa cuộc đời để tìm cầu tri
thức và xây dựng đời sống vật chất sung mãn, làm lợi ích cho bản thân và xã hội
cũng là một con người tuyệt vời chẳng kém người kia. Cả hai đều tài hoa, giàu
nghị lực và thành công như nhau. Chính vì thành công, đạt được những gì họ mơ
ước, hoài bão nên cả hai đều hạnh phúc.
|
Đứng về phương diện xã hội, người
quyết chí đi ra tìm cầu chân lý, tự thanh lọc và hoàn thiện nhân cách chính
mình, siêu việt lên những tiêu chí nhân cách bình thường hướng tới sự phi
thường của Thánh nhân, là bậc mô phạm toàn bích rất hữu ích cho xã hội. Sự
xuất hiện, ra đời một cá nhân siêu việt là phước báo lớn cho một quốc gia,
một dân tộc. Nơi nào có Thánh nhân ra đời là điềm lành báo hiệu cho sự phồn
vinh, thăng hoa của nơi ấy. Hào quang về nghị lực, đức hy sinh, tinh thần vô
ngã, vị tha của bậc Thánh sẽ toả sáng, chiếu soi những tâm hồn đen tối, lầm
lạc và ích kỷ. Sự tác động, ảnh hưởng của Thánh nhân tuy vô hình nhưng có tác
dụng và hiệu quả cực kỳ to lớn đối với sự hướng thiện của toàn xã hội. Tuy
vậy, một người nỗ lực phấn đấu, học tập không mệt mỏi, dùng tri thức của mình
để xây dựng hạnh phúc gia đình và góp phần xây dựng, phát triển đất nước,
cũng là bậc mô phạm trong xã hội. Chính những con người này đã trực tiếp đổ
mồ hôi và công sức, đem bàn tay và khối óc của mình làm đẹp cho đời. Sự thành
công của con người này cũng là một tấm gương sáng cho mọi thành viên trong xã
hội noi theo. Tuy nhiên, xét về phương diện an lạc
và hạnh phúc tự nội thì rõ ràng người tu tập Thiền định đã đạt trí tuệ là
người hạnh phúc hơn. Vì nhu yếu vật chất chỉ góp phần đem lại hạnh phúc chứ
không mang tính quyết định trong việc xây dựng và giữ gìn hạnh phúc. Ai cũng
biết rằng khát vọng của con người là vô hạn, lại không thể nào thoả mãn nhu
cầu vốn vô hạn ấy của con người. Dẫu cho khi con người đạt được một cách đầy
đủ nhất về vật chất đi nữa thì cũng không có gì bảo đảm rằng họ sẽ hạnh phúc.
Bởi các vấn đề khác như sức khoẻ, danh vọng, thuỷ chung và sự nghiệp v.v… là
những vấn đề không phải có tiền mà mua được. Mặt khác, không thể nào an vui
và hạnh phúc khi con người luôn ở trong tâm thái bất an. Chính sự bất an và
bất trị của tâm đã tạo ra điên đảo và bất hạnh cho con người. Phải chăng đây
cũng là điều mà ông cha ta đã từng kinh nghiệm “sướng quá hoá cuồng” đó sao?
Khi một người chuyên tâm vào thiền định, từng bước tiếp cận chân lý,
thành tựu từng phần tuệ giác, hẵn nhiên cũng thiết lập được từng phần của hạnh
phúc. Hạnh phúc của bậc Thánh không đơn điệu và thô phù như cảm nhận hạnh
phúc của thế gian chỉ là sự thoã mãn giác quan mà chính là sự tỉnh lặng, tịch
nhiên, an lạc nhờ sự soi sáng của trí tuệ. Chính trí tuệ đã giúp cho hành giả
đạt được trạng thái tự chủ, an nhiên và bất động trước vô vàn biến động vốn
dĩ của cuộc đời. Ngay cả vấn đề vốn cực kỳ hệ trọng của cuộc đời là sinh tử,
dưới tuệ quán cũng trở thành vấn đề vô cùng đơn giản. Không còn cái gì là
quan trọng và không có cái gì có thể ràng buộc, hoàn toàn tự tại, mọi sự được
mất, hơn thua, thành bại v.v..không còn chi phối được người ấy. Như hoa sen,
vươn lên từ bùn nhơ rồi toả hương ngào ngạt, người tu thăng hoa tâm hồn từ những
ô trược của cuộc đời rồi dấn thân làm đẹp cho đời. Đó cũng là lý tưởng, mục
đích phấn đấu của
những người con Phật./. |
|
0 nhận xét:
Đăng nhận xét