CÚNG VÁI GIA TIÊN THEO TINH THẦN
NGHI LỄ PHẬT GIÁO
Hỏi: Có Phật tử
nghi vấn hỏi, tôi là người được giao phó trách nhiệm trông coi từ đường. Hàng
năm, đến ngày giỗ kỵ, con cháu các nơi tựu về dự lễ. Trước đây, không biết cúng
bái ra sao, chỉ trang hoàng bàn thờ ông bà và bàn thờ Phật thật trang nghiêm, dọn
đồ cúng lên và thắp hương lên bàn thờ. Mọi người trong gia tộc cũng theo đó mà
lần lượt thắp hương, đợi hương gần tàn thì dọn đồ cúng xuống. Là một người Phật
tử, mong muốn vào những dịp này, khi có đầy đủ con cháu, tôi muốn cho mọi người
thâm nhập một chút Phật pháp qua những nghi thức lễ. Phải khấn vái ra sao? Tụng
niệm như thế nào để tỏ tấm lòng một người con hiếu thảo và một đệ tử Phật chân
chánh?
Đáp:
Y như lời người Phật tử trình bày, đã có nhiều người cũng lúng túng không
biết “khấn vái” ra sao trong lễ cúng, giỗ người thân của mình. Thực tế, đã
không ít trường hợp, chuẩn bị mâm cao cổ đầy, chuẩn bị mọi thứ thật tươm tất, mời
khách khứa thật nhiều nhưng lại…không biết nói điều gì khi đứng trước bàn thờ
gia tiên, bàn thờ Phật. Âu đó cũng là một thực tế đã và đang… có thật trong cuộc
sống đời thường.
Theo
truyền thống tâm linh của người Á đông nói chung, người chết thật sự không mất.
Họ vẫn còn đâu đó hỗ trợ (phù hộ) cho con cháu và sẽ về thụ hưởng tất cả những
gì con cháu dâng cúng. Để thể hiện tấm lòng đó, ông cha ta trước đây đã soạn thảo
rất nhiều tác phẩm hướng dẫn về các lễ nghi của đời người, khi còn sống cũng
như đã khuất như Thọ Mai Gia Lễ (Hồ Sĩ Dương, đời nhà Trần, soạn) Thanh Thuận
gia lễ (Lê Quý Đôn đời Hậu Lê, soạn). Ngoài ra có những bộ “Gia lễ” do những
gia đình “thế gia vọng tộc” soạn ra để sử dụng trong gia tộc. Ở nước ta, ảnh hưởng
rộng hơn chính là bộ Thọ Mai Gia Lễ vừa nêu. Xưa nay việc cúng kiến, giỗ chạp
trong nhân gian, người ta thường y cứ vào những hướng dẫn từ bộ Thọ Mai Gia Lễ này. Hiện này bộ này thường
có bán các nơi.
Ở
đây, trong những dịp cúng giỗ, Phật tử muốn áp dụng theo nghi lễ Phật giáo để
đem lợi lạc đến cho nhiều người. Đó là ý kiến hay đáng tán dương, tuy nhiên cần
phải tham khảo kỹ trước khi thực hiện nhằm tạo nên một sự uyển chuyển, hợp tình
hợp lý trong bà con gia tộc. Cũng có nhiều người Phật tử như vậy ở trong hoàn ảnh
tương tự, nên cần phải tham khảo để có sự đồng thuận mọi người trong gia tộc
thì rất tốt. Thay đổi cách cúng bái theo truyền thống cổ xưa, tạo nên sát sanh
hại vật, không đem lại lợi ích cho kẻ còn người mất.
Trước
hết, gần đến ngày giỗ, phải lau dọn bàn thờ Phật và bàn thờ gia tiên trong nhà
trang nghiêm, sạch sẽ. Chuẩn bị hương hoa, nhang đèn và những đồ cúng thật đầy
đủ. Tuỳ theo hoàn cảnh mà sắm lễ vật, lễ vật tuy đơn sơ nhưng có tấm lòng thành
kính, là đủ rồi. Bàn thờ Phật không nên dọn đồ cúng lên, chỉ cần hai ly nước
trong, một chén cơm trắng, bình bông, cổ bồng quả nếu là buổi trưa, còn buổi
chiều không cúng cơm bàn Phật.
Đến giờ lễ chính thức, mặc vận chỉnh tề, tập
trung toàn bộ con cháu trong gia đình quỳ trước bàn thờ Phật (nếu nhà có có bàn
thờ Phật). Sau khi đánh ba tiếng chuông, toàn gia quyến đảnh lễ Phật ba lạy, Phật
tử (chủ lễ) thắp ba cây hương và tất cả cùng quỳ xuống. Lúc này, Phật tử khấn
nguyện, đại ý như sau: “Hôm nay ngày… tháng… năm…Tại tư gia ở thôn (tổ - khối
phố) phường… xã… huyện..tỉnh. Con là (họ, tên), cùng toàn thể gia quyến xin thiết
lễ kỳ siêu cho (cha, mẹ…) sinh năm…. Hưởng
thọ….. mất ngày… tháng… năm…. Ngưỡng nguyện mười phương chư Phật, Đức Tiếp Dẫn
Đạo Sư A Di Đà Phật cùng chư Đại Bồ tát chứng minh gia hộ tiếp độ chư hương
linh….nội ngoại tôn thân về tại gia đường hưởng thọ trai diên siêu sanh Tịnh Độ.
Nam mô Chứng Minh Sư Bồ tát (3 lần). Xong đứng lên và cắm hương vào lư, đánh ba tiếng chuông và lễ Phật 3 lạy. Như vậy,
lễ cúng Phật, bạch Phật cầu siêu đã tạm hoàn tất. Tuy nhiên, nếu muốn tụng kinh
và cữ hành lễ chi tiết hơn, thì y cứ theo nghi thức cầu siêu trong tập Nghi lễ
Phật giáo.
Sau
khoá lễ trước bàn thờ Phật xong, Phật tử và toàn thể gia quyến tập trung trước
bàn thờ gia tiên (bàn thờ ông bà, cha mẹ). Cũng như trước, lạy ba lạy và thắp
ba nén hương, quỳ xuống và khấn nguyện: “Hôm nay ngày…tháng…năm…Tại tư gia ở
thôn (khối phố)…xã (phường)….huyện (thành phố) …tỉnh…..Con là (họ tên) cùng
toàn thể gia quyến thiết lễ huý nhật cho (cha, mẹ ) là (họ, tên, sinh năm…mất
ngày…hưởng thọ…) Lễ phẩm tuy đơn sơ, nhưng với tâm thành, kính mong hương linh
(cha, mẹ) chứng tri lòng thành của chúng con và nhiếp thọ. Đồng kính thỉnh gia
tiên nội ngoại chú bác, cô dì và chư vị tiên linh trong gia tộc đồng phối hưởng.
Nam mô Tiếp Dẫn Đạo Sư A Di Đà Phật tác đại chứng minh”. Thắp hương lên bàn thờ và đồng lạy ba lạy. Đợi
hương tàn hơn phân nữa cây thì lễ cúng hoàn tất và tuỳ nghi bày biện.
Có thể
nói, việc cúng giỗ, quý nhất là thành tâm. Sẽ tốt hơn nếu như Phật tử tụng kinh
cầu nguyện cho ông bà, cha mẹ. Đừng nên bày biện quá nhiều và tiệc tùng thái
quá. Như thế sẽ làm giảm đi nét văn hoá đặc thù trong ngày cúng giỗ và đồng thời
chưa thể hiện đầy đủ truyền thống tri ân vốn là nét đặc thù trong tư duy, lối sống
của người Phật tử là giản dị chân chính./.
(Trích Phật pháp Bách vấn tập
I, 02/12/2024)
{—]–{
0 nhận xét:
Đăng nhận xét