ĐẠO PHẬT VÀ TÍN NGƯỠNG NHÂN GIAN
Giáo lý Đạo Phật không đề cập đến vấn đề “ mê tín dị đoan”, mà chỉ giải thích một cách biện chứng, có cơ sở trên đời sống con người. Sự quan trọng là mỗi con người đều có một bản thể riêng: Đó là tâm của mỗi chúng sanh. Trước kia Tâm của mỗi chúng sanh đều cùng “viên dung” (hòa hợp nhau như là một thể, một khối) ở trong cõi Chơn Tâm (sau này tu hành đắc đạo
Trở về thì cõi đó được
gọi là cõi Phật hay Niết bàn hoặc bằng những danh từ khác nhau), nhưng vì
“không biết” (vô minh) tâm chúng sinh mới nảy ra “vọng tưởng” (mơ màng, mơ mộng
huyễn ảo) và có ý “ phân biệt” ta với người, chúng sanh khác, nên cõi Chân Tâm
ấy bị phá vỡ và Tâm mỗi chúng sanh mới mượn đến các Đại (đất, nước, gió, lửa)
để làm thân và các giác quan mượn Kiến đại để Thấy, nghe, hay, biết và mượn
Không đại để được tăng trưởng và lớn lên. Từ khi có thân xác, những nhu cầu
nuôi thân, hưởng thụ khiến cho chúng sanh đi vào “ sát, đạo, dâm, vọng” gây
những nghiệp ác, cùng với Thiện và “ vô ký ” (không thiện, không ác), nhu cầu
càng cao thì sự ham muốn càng tăng (ái dục, tham), không được thỏa mãn thì “ sân”, sân quá thì trở nên mê muội (si)
để gây nên nghiệp ác từ Thân, Khẩu, Ý. Gây nghiệp tức tạo “ nhân” để rồi ngay trong kiếp hiện tại nhận
quả hoặc là trong kiếp sau hay trong những kiếp lâu dài về sau.
Đã từ lâu và cho đến tận
ngày nay, người ta vẫn cho rằng Đạo Phật mang nhiều tính chất “mê tín dị đoan” trong cách hành đạo của
mình. Những vấn đề ấy như thế nào? Quả thật đó là vấn đề không đơn giản. Đạo
Phật đến nước ta đã trãi qua những chặng đường từ Ấn Độ sang Trung Hoa và đến
Việt Nam với hai hệ phái Đại thừa và Tiểu thừa chịu ảnh hưởng đối với dòng phát
triển từ Ấn Độ đến Tích lan, Miến Điện, Thái Lan. Lào, Campuchia. Ở đâu cũng
vậy, Đạo Phật có một đặc điểm là dễ hòa hợp, thích ứng với những tập tục của
địa phương hay bất cứ nơi nào mà đạo Phật đi đến không phản đối không triệt
tiêu tập tục của họ. Điều ấy khiến cho Đạo Phật có điểm khác biệt với các tôn
giáo khác, nên nhiều người lại hiểu lầm và nhìn đạo Phật qua khía cạnh “ mê tín
dị đoan”.
Trong hệ phái Tiểu Thừa
có thể vì còn giữ căn bản phương thức tu hành theo chân Đức Phật ngày xưa, nên
sự biến đổi không nhiều và tập tục của những xứ mà Phật giáo đã đi qua cũng
không lưu lại những điều sâu đậm trong cách hành trì hay thể hiện, tu tập của
người thực hành cũng như người tín ngưỡng nơi Đạo Phật.
Nhưng với phái Đại
Thừa có nhiều vấn đề sâu đậm hơn, nhất
là chịu ảnh hưởng nền văn hóa Trung Hoa cộng với tập tục dân gian của chúng ta
xen lẫn vào.
Giáo lý Đạo Phật không đề
cập đến vấn đề “mê tín dị đoan”. Mà chỉ giải thích một cách biện chứng trên cơ
sở đời sống con người. Đạo Phật căn cứ trên nghiệp nhân hay nghiệp quả mà giải
thích đời sống khổ vui của con người. Gây nghiệp tức là tạo nhân để rồi trong kiếp
hiện tiền nhận quả hoặc trong kiếp sau hay trong những kiếp lâu về sau. Tùy
theo những nhân tố tốt hay xấu nào trong kiếp sẽ đồng loại trổ “quả” cộng với nguyện lực (ý nguyện dũng mãnh
trước và sau lúc lâm chung) thì sẽ định con đường đi của sự tái sinh trong sáu
nẻo luân hồi. (Địa ngục, Ngạ quỷ, Súc sinh, A Tu la, Người, Trời). Khi chết
rồi, thời gian chưa chuyển sang một đời
sống kiếp khác được gọi là Trung Ấm thân. Nếu tâm người chết không lưu luyến
hay do sự thù hằn nào “níu kéo” thì họ sẽ đi đầu thai ở một thân xác khác, bằng
không họ sẽ cứ lãng vãng, chập chờn trong cõi vô hình đợi giải quyết xong rồi mới
đi. Trong quá trình dài về số kiếp nếu ai có nhiều phước báu thì được sinh vào
cõi Trời hay là cõi người, như cõi Ta bà chúng ta đang ở đây để tu hành, mong
cầu được giải thoát thành A La hán, hay Bồ Tát hay thành Phật, vì chỉ có cõi Ta
bà này mới có Phật pháp và chỉ có chúng sanh ở cõi Ta Bà mới tu hành thành Phật
mà thôi. Nếu xét kỷ như vậy thì Đạo Phật không có gì gọi là “mê tín dị đoan”.
Vã lại trong đời sống con người, đạo Phật phân tích tâm lý con người một cách
rất khoa học và đầy “tính lý luận” (logic) qua Duy Thức Học hay còn gọi là “Tâm
lý học Phật giáo” khiến những nhà Phân Tâm Học
nỗi tiếng trên thế giới cũng phải “ sững sờ” thì sao gọi là mê tín dị
đoạn.
Con người thực hiện theo
đường lối tu của Đức Phật, một giáo pháp “Thiện” từ đầu đến cuối và ngay
cả “đoạn giữa”, một phương pháp giải
thoát rất có hệ thống và khoa học không mang tính cách “lừa đảo” từ nơi người
giáo chủ lẫn giáo hội như nhiều tôn giáo khác đã làm, thì thế nào có thể gọi là
“mê tín dị đoan”? Một tôn giáo chân thật, hoàn toàn thiện, một giáo pháp hoàn
chỉnh, một đường lối tu để “hoàn thiện lấy chính mình” và xã hội, một chủ
trương mọi chúng sanh đều như nhau, bình đẳng từ bản chất cho đến tính Phật,
thì không thể nói là “mê tín dị đoan” được.
Người ta bảo rằng: “đạo Phật là đạo cho người chết”,
vì người ta thường thấy những nhà tu hành thường hay tụng niệm cho người chết.
Nhưng người ta không nghĩ rằng, mọi tôn giáo đều có phần dành riêng cho người
chết, vì tôn giáo nào cũng có phương hướng đưa linh hồn người chết về nơi cõi
thiên đàng, dù là cảnh đó có thực hay do sự tưởng tượng của vị giáo chủ. Những
thiên đàng, những hình ảnh tốt đẹp nhất nhằm đáp ứng cho sự mong muốn của người
trần gian, trong cuộc sống đầy đau khổ, mà họ mơ ước. Điều này cũng khiến cho
những giáo hội qua những người học cao, học rộng lại càng thêu dệt thêm để lừa
đảo tín đồ của họ, lừa đảo những người thiếu nhận thức, suy nghĩ. Người ta đâu
hiểu rằng: Theo đạo Phật, thần thức người chết trong trạng thái chơi vơi ấy cần
đến sự câu thông, giúp đỡ của chư Tăng,Ni và nhiều người hỗ trợ tinh thần, đem
Phật pháp đến với họ để họ được nhẹ nhàng và cũng nhờ đó như là một thứ ánh
sáng để soi rọi con đường tốt hơn cho họ đi tới của một kiếp sau. Việc tụng
niệm để cho “tâm thức” của người chết như vậy không phải là mê tín dị đoan, mà
là một phương thức cứu độ những vong hồn đã chết. “Cầu siêu” cho những linh hồn
để họ hiểu được Phật pháp mà đi tái sinh ở cõi an lành, không còn lẫn quẫn
trong cõi vô hình hay “làm ma” để đôi lúc phá phách người khác; và chính đó cũng là “cầu an” cho
người sống vậy. Trọn cả hai đều có ích lợi, thì không thể gọi là mê tín dị đoan
được.
Trong các chùa cũng như
tư gia Phật tử thường hay cúng kiến có tục đốt vàng mã. Đây là tập tục của thế
gian trong đạo Phật không có. Với tinh thần hiếu thảo của người Đông phương
theo Nho giáo, lần lần xen vào trong hình thức tế lễ của Đạo Phật nên trở thành
“tập tục” trong nghi lễ đạo Phật, chứ thật ra trong đạo Phật không có kinh nào
đề cập đến. Cho đến các việc “ xin keo, bói toán, lắc thăm, coi ngày tốt xấu,
cúng sao, giải hạn cũng không có trong kinh điển Phật giáo. Tuy nhiên chúng ta
hiểu rằng: Ngày xưa có nhiều người Nho học,Đạo sĩ, các Thầy đồ, Thầy thuốc
những việc làm nói trên đều do những vị này thực hiện. Ngày nay người am hiểu
Nho học không còn, Đạo sĩ, Thầy đồ không có, nên họ đến các chùa để nhờ các sư giúp
và từ đó nó trở thành cái “ nghề ” trong đạo Phật. Đã là tập tục thành thói
quen, dù muốn dù không khi có việc tang ma, cưới hỏi, xây dựng, khai trương
v.v. không ai là không chọn ngày giờ tốt xấu. Mặc dù không phải tập tục trong
đạo Phật, nhưng các nhà sư phải thay thế cho các Thầy Nho, Đạo sĩ, Thầy đồ, tùy
thuận chúng sanh, lấy mê độ mê lần hồi gieo duyên với họ đi lần vào Phật pháp.
Đạo Phật không chủ trương
mê tín, đạo Phật là đạo “Trí tín” tức lấy trí tuệ để tin, chứ không phải bịt
mắt tin càng. Những tập tục dân gian nói trên đều do nhu cầu của quần chúng mà
các sư phải kiêm nhiệm thêm các vấn đề ấy. Chúng ta nên hiểu đó không phải là
của Đạo Phật đó là vấn đề cá nhân theo thị hiếu, theo sự yêu cầu của dân gian
mà thôi.
Đạo Phật là Đạo hướng dẫn
chúng sanh khai hóa Trí tuệ dẫn dắt chúng sanh tiến đến giác ngộ giải thoát,
tất nhiên Đạo Phật không thể đem điều mê tín dị đoan đến cho chúng sanh được.
Nhưng trong quá trình phát triển, Đạo Phật đã đi qua các quốc gia lãnh thổ hòa
nhập với “tín ngưỡng nhân gian” của từng địa phương mà có ít nhiều biến thái
đổi thay, để rồi qua thời gian dài người ta cử nghĩ là Đạo Phật là đạo mê tín
dị đoan. Đạo Phật là Đạo của Chân lý, đã
là Chân lý thì dù cho ai xuyên tạc, hay hiểu lầm, bao giờ nó vẫn là Chân lý.
(Trích một
phần và dựa theo: Nguồn: daophatngaynay,com
(trích: Luật tín ngưỡng tôn giáo- Tìm hiểu
về lễ hội-tín ngưỡng)
Áp dụng: từ
01-01-2018)
{—]–{
0 nhận xét:
Đăng nhận xét