NHỮNG PHÁP THỨC CÚNG DƯỜNG
Hỏi: Xin cho biết những
pháp thức cúng dường trong Phật giáo?
Đáp: Cúng dường, Phạn
ngữ Pujana, là dâng cúng phẩm vật lên chư Phật, Bồ tát, chúng Tăng, sư trưởng
và cha mẹ .v.v… Trong Phật giáo, cúng dường bao hàm nhiều phương diện và ý
nghĩa, không chỉ đơn thuần là dâng cúng phẩm vật mà còn dâng cúng bằng tất cả
tâm thành kính, thể hiện qua sự nỗ lực tu học mà đỉnh cao thân tâm thanh tịnh,
thể nhập chân lý, thành tựu giải thoát, chứng đắc Niết bàn. Cúng dường, tuỳ
theo tính chất, ý nghĩa, đối tượng và mục đích được phân chia thành nhiều hình
thức, chủng loại khác nhau.
Nhị chủng cúng dường, theo
Di Giáo kinh luận có hai loại cúng dường là Thân cúng dường và Tâm cúng dường.
Thân cúng dường là dâng cúng thức ăn, y phục, thuốc men, giường nằm (tứ sự) .v.v..
Dâng cúng Bất cộng tâm, Vô yểm túc tâm, Đẳng phần tâm .v.v… thuộc Tâm cúng dường.
Cứ Thập trụ Tỳ bà sa luận, có Pháp cúng dường và Tài cúng dường. Pháp cúng dường
là phát tâm học tập, nghe hiểu Chánh pháp. Dâng cúng tứ sự là Tài cúng dường. Ngoài ra, theo Đại
Nhật kinh cúng dường pháp sớ, có Lý cúng dường và Sự cúng dường. Lý cúng dường
là đem sự chứng nhập lý chân thật là phẩm vật dâng cúng, còn Sự cúng dường là
cúng tứ sự, hương hoa v.v…Lúc mới hình thành giáo đoàn, Sự cúng dường chủ yếu
là tứ sự. Về sau, Sự cúng dường còn thêm nhà cửa, tinh xá, đất đai và cả tiền bạc
nữa trở thành tài sản của Giáo Hội.
Tam chủng cúng dường, theo
Phổ Hiền hạnh nguyện phẩm sớ, có: Tài cúng dường là dâng cúng của cải, vật báu
và hương hoa. Pháp cúng dường là phát tâm Bồ đề, thực hành tự lợi và lợi tha.
Quán hạnh cúng dường là tu tập những quán hạnh về diệu pháp. Theo Thập Địa kinh
luận, quyển 3, cúng dường có ba loại: Lợi dưỡng cúng dường là cúng dường tứ sự.
Cung kính cúng dường là cúng dường hoa hoa, phan lọng… Hạnh cúng dường là đem sự tu hành tín hạnh,
giới hạnh…là phẩm vật dâng cúng. Mặt khác, theo Pháp Hoa văn cú, quyển 3, lấy sự
thanh tịnh của ba nghiệp thân, khẩu và ý làm vật phẩm cúng dường. Thân chí
thành kính lễ chư Phật, Bồ tát gọi là Thân nghiệp cúng dường. Miệng xưng tán,
khen ngợi công đức của chư Phật, Bồ tát gọi là Khẩu nghiệp cúng dường. Giữ tâm
ý thanh tịnh, quán tưởng hảo tướng trang nghiêm của chư Phật, Bồ tát gọi là Ý
nghiệp cúng dường.
Tứ chủng cúng dường, theo Đại
Nhật kinh nghĩa thích, quyển 11, có bốn loại cúng dường là hương hoa, chắp tay,
từ bi và vận tâm. Kinh Vô Lượng Thọ, quyển hạ trình bày có bốn loại cúng dường
là treo màn, đốt đèn, rải hoa và thắp hương. Ngoài ra, theo kinh
Tăng Nhất A Hàm, quyển 13 nói về Tứ sự cúng dường là thức ăn, y phục, thuốc
men, giường nằm (phòng xá).
Ngũ chủng cúng dường, căn cứ
vào kinh Tô Tất Địa Yết La có năm loại cúng dường là hương hoa, tràng hoa,
hương đốt, thức ăn uống và đèn nến.
Lục chủng cúng dường là năm
món cúng dường hương xoa, tràng phan, hương đốt, thức ăn uống và đèn nến, còn
thêm nước sạch. Sáu vật phẩm cúng dường này tượng trưng cho hạnh tu Lục độ.
Trong đó nước sạch tượng trưng cho nhẫn nhục, hương xoa tượng trưng cho trì giới,
tràng hoa tượng trưng cho bố thí, hương đốt tượng trưng cho tinh tấn, thức ăn uống
tượng trưng cho thiền định, đèn nến tượng trưng cho trí tuệ.
Thập chủng cúng dường, theo
kinh Pháp Hoa, phẩm Pháp sư, mười loại cúng dường là hoa, hương, chuỗi anh lạc,
mạt hương (hương rắc), đồ hương (hương xoa), thiêu hương (hương đốt), lọng lụa,
tràng phan, y phục, kỹ nhạc. Kinh Bồ Tát Trì Địa, quyển 7, nêu mười loại cúng dường là Thân cúng dường,
Chi đề cúng dường, Hiện tiền cúng dường, Bất hiện tiền cúng dường, Tự tác cúng
dường, Tha tác cúng dường, Tài vật cúng dường, Thắng cúng dường, Bất nhiễm ô
cúng dường và Chí xứ đạo cúng dường Theo Từ điển Phật học Huệ Quang và Từ điển
Phật học Hán-Việt).
Mặc dù kinh điển đề cập đến
rất nhiều pháp thức cúng dường, chủng loại cúng dường nhưng tựu trong không
ngoài Sự và Lý cúng dường. Sự cúng dường thuộc về sự dâng cúng các phẩm vật một
cách cụ thể, hữu tướng và đạt phước báo
hữu lậu. Lý cúng dường là lấy cách sự tu tập thanh tịnh tâm, thể nhập thật tướng
làm vật phẩm cúng dường, vốn vô tướng và đạt phước báo vô lậu. Mặt khác, trong
bất kỳ pháp cúng dường nào cũng hàm chứa đầy đủ viên dung Sự và Lý. Thông qua sự
cúng dường để thành tựu Lý cúng dường, mượn Sự để hiển Lý, nương vào phước báo
hữu lậu để thành tựu phước báo vô lậu, thông qua phương tiện hữu tướng để đạt đến
vô tướng là ý nghĩa của những pháp thức cúng dường trong Phật giáo./.
Trích Phật pháp Bách vấn tập II.
{—]–{
0 nhận xét:
Đăng nhận xét