CA HÁT TRONG CHÙA
Hỏi: Tôi
là Phật tử thường tham gia tu tập Bát quan trai. Tôi được biết trong giới luật Phật chế cho người xuất gia
có giới cấm không không được ca hát và
xem nghe. Tuy nhiên, tôi nhận thấy các
chùa vẫn thường tổ chức văn nghệ, các Phật tử và chư Tăng cũng hay ca hát đạo
ca trong các khoá tu và những dịp lễ. Vậy điều đó có mẫu thuẫn không?
Đáp:
Đúng trong giới luật Phật chế có giới cấm không được ca hát và cố đi xem nghe.
Tám giới Bát quan trai và mười giới Sa di, Sa di ni quy định cụ thể về vấn đề
này. Tuy vậy, hiện trong nghi lễ Phật giáo và trong sinh hoạt tu học của Tăng
Ni, Phật tử thì âm nhạc, ngâm vịnh, ca hát v.v… được vận dụng phổ cập xem như một
phương tiện tu tập, hành đạo. Và hai vấn đề này thoạt nhìn có vẻ như chống trái
hoặc mâu thuẫn nhau nhưng thật ra đều hợp lý theo quy chuẩn Chánh pháp.
Trước hết,
giới cấm không được ca hát và cố đi xem nghe nhằm trợ duyên cho người tu giữ vững
chánh niệm, không bi luỵ, đau thương bởi các lời ca tình tứ, uỷ mỵ; không loạn
động, phấn khích, cuồng nhiệt và bị cuốn
theo các âm thanh kích động…bởi những điều ấy chỉ làm tăng trưởng ái dục, phóng
dật thân tâm,thậm chí rơi vào lãng quên, đánh mất mình. Hiện phần lớn những hoạt
động thu hút sự chú ý của con người đều tập trung vào hai phương diện nghe,
nhìn. Âm thanh (nghe) , sắc tướng (nhìn) là hai trần cảnh hấp dẫn, dễ tiếp xúc
nhất và chi phối sự tập trung mạnh mẽ nhất. Những điều mắt thấy tai nghe hiện tại
luôn có tác dụng suy tưởng hoài niệm về quá khứ hay dự phóng về tương lai hoặc
lãng quên cả hiện tại. Tuy nó vẫn có những giá trị riêng trong cuộc sống nhưng
đối với người thực tập chánh niệm là một sự tai hại, bị phân tán, không thể tập
trung để hướng đến nhất tâm. Vì thế, Đức Phật đã thiết chế giới cấm không được
ca hát và cố đi xem nghe những loại hình “văn nghệ đứt ruột”, kích động, tăng
trưởng tham dục…nhằm thiết lập định tĩnh, an tịnh cho đời sống tu tập, thăng
hoa tuệ giác và tâm linh…
Nhưng mặt
khác, âm nhạc và ca hát nếu biết khai thác và ứng dụng theo chiều hướng tịnh
hoá và thăng hoa lại trở thành phương tiện hỗ trợ cho việc tu tập và hành đạo rất
tích cực. Thời Phật tại thế, sau các pháp thoại chư Thiên thường tấu nhạc cúng
dường, tán thán Thế Tôn, ca ngợi Tam bảo. Trong các kinh điển Bắc truyền như
kinh Pháp Hoa, Niết bàn, luận Đại Trí Độ v.v..việc dùng âm nhạc để cúng dường rất
phổ biến. Trong lễ nghi Phật giáo, âm nhạc là một phần quan trọng của Lục cúng
(hương, hoa, đăng, đồ, quả, nhạc). Tuy nhiên, âm nhạc Phật giáo luôn giàu có tố
chất thiền vị, ca từ trang nghiêm, ý tướng hướng thiện có tác dụng chuyển hoá,
thức tỉnh nhân tâm. Như âm nhạc trong thế giới Tịnh độ của Phật A Di Đà, mỗi lần
nhạc trỗi lên, thúc đẫy và nhắc nhở chúng sanh “niệm Phật, niệm Pháp và niệm
Tăng” (kinh A Di Đà). Luận Đại Trí Độ
xác định âm nhạc là một trong những phương tiện giáo hoá hữu hiệu: “Bồ tát muốn
thanh tịnh cõi Phật, cần phải cầu được âm thanh hay. Chúng sanh nghe được âm
thanh thiền vị ấy mà tâm được an lạc, vì tâm an lạc nên việc giáo hoá được dễ dàng”.
Khởi thuỷ của âm nhạc Phật giáo là hình thức kệ tụng mà Thế
Tôn thường áp dụng khi thuyết pháp, rồi các Tỳ kheo cùng thường trùng tụng (đọc
kinh) các pháp cú, Phật thoại ấy, gọi là thanh bái. Kế đến là hình thức Phạm
bái, dùng khúc điệu thanh tịnh để đọc kinh, tán thán Phật, Bồ tát và ca ngợi
công đức Tam bảo. Từ đó hình thành nên âm nhạc Phật giáo, thịnh hành trong nghi
lễ và pháp hội. Tuỳ theo văn hoá, truyền thống của mỗi vùng, miền, quốc gia mà
có nền âm nhạc Phật giáo khác nhau. Những nhạc khúc thiền vị du dương, giai điệu
trầm bổng trong thang âm điệu thức tán tụng có khả năng chuyển hoá lòng người.
Việc hoà xướng Phạm âm (tụng tán kinh Phật), tạo nên Hải triều âm có thể khiến
cho vọng niệm tiêu tan, tâm thần thư thái, tĩnh lại như vào thiền định sẽ giúp
con người hướng thiện, xa rời điều ác, tịnh hoá thân tâm.
Như thế, việc
ngày nay ứng dụng tân nhạc, hát xướng đạo ca, ngâm vịnh kinh Phật… vào trong
các sinh hoạt tu tập, nghi lễ, văn nghệ quần chúng của Tăng Ni, Phật tử là sự kế
thừa, phát huy âm nhạc Phật giáo vốn có
khởi thuỷ từ thời Thế Tôn. Hình thức “hát kinh” (Phổ nhạc kinh Phật) hiện đang
được chư Tăng và các nhạc sĩ, nghệ sĩ Phật tử tích cực cống hiến cùng với thiền
ca, đạo ca sẽ góp phần làm phong phú thêm cho âm nhạc Phật giáo Việt Nam. Nền
âm nhạc Phật giáo cổ truyền được ứng dụng trong nghi lễ từ bao đời nay đã góp phần
không nhỏ trong việc hoằng pháp, lợi sanh. Hy vọng, âm nhạc Phật giáo hiện đại sẽ được phát huy và cùng song hành với lễ
nhạc để dẫn dắt, khai thị người mê quay về với chánh đạo.
Tuy nhiên hiện nay, một số ít người xuất
gia có khuynh hướng “trình diễn” ca hát trong các sinh hoạt Phật giáo nhưng tuỳ
tiện trong việc chọn bài hát, phóng túng trong lúc thể hiện, và nhất là không
toát lên được chất đạo ca và thiền ca khi trình bày. Điều này, gây phản cảm cho
không ít người nghe và những đàm tiếu không đáng có. Nên thiết nghĩ, người đệ tử
Phật cần thận trọng trong khi sử dụng phương tiện ca hát này, sao cho vừa chuyển
tải được đạo lý và vừa giúp đại chúng tĩnh tâm, thư giãn, hướng thiện./
(Trích Phật pháp
Bách vấn tập III)
{—]–{
0 nhận xét:
Đăng nhận xét