NHẤT TÂM NIỆM PHẬT
Hỏi: Từ trước đến nay tôi thường
tu tập tụng kinh, niệm danh hiệu Phật A Di Đà. Thời gian gần đây, trong lúc niệm
Phật bỗng xuất hiện trạng thái tâm không niệm nữa mà yên lặng không một dấy động,
tâm trống rỗng không còn vọng tưởng. Tôi nghĩ rằng mình đã nhập định hay nhập
thiền. Xin hỏi trạng thái tâm như vậy thuộc về Thiền hay Tịnh độ? Nên tiếp tục
lộ trình tu tập như thế nào? Tôi biết rằng tu tập niệm Phật phải hướng đến nhất
tâm, không còn tạp niệm, vọng tưởng xen vào và tôi đã cố gắng niệm Phật liên tục
trong mọi hoàn cảnh. Tuy nhiên, trong các hoạt động đều cần phải có sự suy nghĩ
trước, như vậy những ý nghĩ đó có phải tạp niệm không? Trong khi niệm Phật đôi
lúc tôi nghĩ rằng: Không phải mình lơ là niệm Phật do lo nghĩ đến công việc mà
vì mình không nghĩ đến công việc mà cứ lo niệm Phật. Nghĩ như vậy có nên không?
Đáp: Một hành giả có công phu tu
tập lâu ngày, nhờ niệm Phật mà giữ được chánh niệm liên tục, khiến định lực
tăng trưởng, có thể dễ dàng đạt đến nhất tâm. Đối với những hành giả dụng công
tu tập tinh chuyên thì “trạng thái tâm yên lặng không một dấy động, tâm trống rỗng
không còn vọng tưởng” là chuyện bình thường. Lúc bấy giờ, tâm đạt được chánh niệm
cao độ, định tĩnh vắng lặng mà sáng suốt rõ biết.
Theo chúng tôi, không nên và không cần
quan tâm đến tên gọi của trạng thái tâm yên lặng ấy. Bởi khởi tâm phân biệt về
nhập định hay nhập thiền hoặc tâm đó thuộc về
Thiền hay Tịnh đều là vọng tưởng. Và dù cho tu tập bất cứ pháp môn nào,
hoặc Thiền hoặc Tịnh, thì lộ trình tâm trong giai đoạn đầu đều trải qua những
trạng thái như thế, từ loạn động đến an tịnh, từ tạp niệm đến nhất niệm, làm nền
tảng cho định phát sanh. Tất cả những biểu hiện ấy là công năng của niệm, hành
giả tu tập niệm Phật hay niệm hơi thở nếu phát huy và duy trì chánh niệm cao độ
thì định lực càng vững chãi.
Ban đầu tu tập trì niệm danh hiệu Phật thì sáu chữ Di Đà –
Nam mô A Di Đà Phật là đối tượng niệm, hành giả phải cột tâm vào danh hiệu Phật
ở mọi lúc, mọi nơi. Đặc biệt trong các
thời khoá như toạ thiền niệm Phật hay kinh hành niệm Phật thì công phu niệm Phật
được gia tâm đến đỉnh cao, chánh niệm trọn vẹn. Ngay đây, hành giả cảm nhận được
trạng thái tâm vắng lặng, an tịnh rỗng rang, dứt bặt vọng tưởng (kể cả việc trì
niệm) nhưng tâm vẫn sáng tỏ, rõ ràng, suốt biết tất cả. Đây là tiền đề cho việc
thành tựu niệm Phật nhất tâm bất loạn hay niệm Phật đạt đến nhất tâm. Tuy
nhiên, không phải lúc nào ta cũng duy trì và an trú tâm vững chắc trong trạng thái nhất tâm ấy. Nếu
niệm lực và định lực chưa sâu dày thì vọng tưởng sẽ khởi lên và hành giả lại phải
bắt đầu công phu niệm Phật để giữ tâm như vẫn thực hành mỗi ngày.
Vậy trong quá trình tu tập niệm Phật, đạt
đến trạng thái tâm an tịnh như đã trình bày là rất tốt. Vấn đề là luôn giữ vững
sự trì niệm danh hiệu Phật, bởi cốt tuỷ của pháp môn Tịnh độ là niệm Phật đạt đến
nhất tâm, thể nhập Tự tánh Di Đà.
Riêng đối với vấn đề suy nghĩ trước sau
khi hành động, nói năng hay ứng xử hợp lý trong đời sống thường ngày có phải là
tạp niệm, vọng tưởng, làm trở ngại công phu niệm Phật không, theo chúng tôi,
không trở ngại gì cả mà còn được công phu niệm Phật soi sáng. Tâm của chúng ta
hoạt động liên tục, gần như không gián đoạn và phần lớn là ta không kiểm soát,
không làm chủ được tâm mình. Khi tu tập niệm Phật, ta bắt đầu nhận diện rõ tâm
của mình hơn. Nhờ nhận biết tâm nên cần tư duy để làm việc ta ý thức rất rõ
ràng về tư duy, suy nghĩ đương tại của mình. Nhờ có sự chánh niệm như vậy nên
những suy nghĩ ấy đều đứng đắn, không tổn hại, từ bi hỷ xả. Khi không cần tư
duy để ứng xử cho phù hợp thì ta buông xả hết các ý niệm khác, chỉ duy trì
trong tâm câu niệm Phật.
Trong quá trình tu tập, cần nhận rõ về tạp
niệm là những ý niệm lang thang, không ý thức được và không kiểm soát được. Những
suy tư, suy nghĩ có ý thức soi sáng, được ghi nhận và kiểm soát rõ ràng là
chánh niệm. Hai dạng tâm này rất khác nhau, nên một hành giả tu tập niệm Phật vẫn
có thể tư duy cho công việc thường nhật một cách bình thường mà không hề trở ngại
gì cả.
Tuy nhiên, suy nghĩ và băn khoăn đại loại
như “không phải mình lơ là niệm Phật do lo nghĩ đến công việc mà vì mình không
lo nghĩ đến công việc mà cứ lo niệm Phật” thì quả không cần thiết. Vì như đã
nói, không cần suy nghĩ cho công việc thì cứ suy nghĩ nhưng phải suy nghĩ với
chánh niệm. Năng lượng và công đức tu tập niệm Phật sẽ làm nền tảng cho những
suy nghĩ, hành động, ứng xử của chúng ta đúng đắn như Chánh pháp. Sau khi tính
toán, sắp xếp công việc xong xuôi thì buông hết, trong tâm chỉ còn câu niệm Phật
mà thôi./.
(Trích Phật pháp Bách
vấn tập III)
{—]–{
0 nhận xét:
Đăng nhận xét