TÁM NGỌN GIÓ ĐỜI
Hỏi :
Chúng tôi có biết một số giai thoại thú vị về Tô Đông Pha và Thiền sư Phật Ấn.
Nhưng giai thoại về “Bát phong xuy bất động” thì chưa tỏ tường, nhất là bài thơ
của Tô Đông Pha. Trong cuộc sống hằng ngày, con người luôn đối diện với “bát phong”, tám ngọn gió đời. Có cách
nào có thể đứng vững trước tám ngọn gió ấy không?
Đáp: “Bát phong xuy bất động” (Tám
gió thổi không động) là một giai thoại rất thâm thuý và đầy thiền vị về mối
thâm giao giữa thị hào Tô Đông Pha (1037- 1101) và Thiền sư Phật Ấn (1032-
1098). Chuyện kể rằng, một hôm Tô Đông Pha sáng tác được một bài thơ và ông rất
hài lòng, bèn cho người đem tặng Thiền sư Phật Ấn lúc bấy giờ đang ở chùa Kim
Sơn. Nguyên văn bài thơ của Tô Đông Pha như sau: “Khể thủ thiên trung thiên/Hào
quang chiếu đại thiên/ Bát phong xuy bất động/ Đoan toạ tử kim liên”. Tam dịch
là: Đảnh lễ bậc Giác ngộ (thiên trung
thiên tức là Phật, bậc Giác ngộ) Hào quang chiếu vũ trụ/ Tám gió thổi chẳng động/
Ngồi vững toà sen vàng. Phật Ấn xem qua bài thơ xưng tán cảnh giới giải thoát của
bậc Giác ngộ, thấy chữ nghĩa và ý tứ rất hay nhưng biết quá rõ bạn mình nhờ văn
hay, chữ tốt, dùng tâm thức bén nhạy để làm thơ chứ không phải là bậc thượng sĩ
thâm nhậm nghĩa lý sâu xa của Phật pháp, đạt đến thượng thừa “tám gió thổi
không động”. Nên thay vì khen ngợi, ngài liền cầm bút phê vào hai chữ “ phóng
thí” (đánh rắm - hạ phong) và bảo gia
nhân đem về trình cho Đông Pha. Quả nhiên điều mà Phật Ấn đã dự đoán. Đông Pha
sau khi xem lời nhận xét của Phật Ấn xong liền đùng đùng nổi giận, lập tức bươn
bả vượt sông sang chùa Kim Sơn để bắt tội Phật Ấn.
Gặp nhau ở
bên sông. Đông Pha lến lớn tiếng trách: Bài thơ của tôi sai sót chỗ nào mà ngài
lại phê vào hai chữ “đánh rắm” kia. Thiền sư Phật Ấn liền cười xuề, ông nói:
“Tám gió thổi không động” mà chỉ một cái
“đánh rắm” thôi đã bay sang sông rồi. Đến đây, Đông Pha mới chợt hiểu ra
mình chưa bất động.
Về bát phong
hay bát thế phong, nghĩa là tám ngọn gió đời, tám pháp ở thế gian hay làm loạn
động, mê hoặc lòng người. Theo Từ điển Phật học Huệ Quang (tập1, tr414) Tám ngọn
gió ấy gồm: 1- Lợi (lợi lộc), 2- Suy (hao tổn), 3- Huỷ (chê bai, chỉ trích), 4-
Dự (gián tiếp khen ngợi người), 5 – Xưng (trực tiếp ca tụng người), 6- Cơ (dựng
sự việc giả để nói xấu người), 7- Khổ (gặp
chướng duyên nghịch cảnh, thân tâm bị bức bách, khổ não), 8- Lạc (gặp được
duyên tốt, thuận cảnh, thân tâm vui vẻ, hân hoan). Con người thường dao động,
thể hiện cảm xúc vui buồn rõ rệt trước những hoàn cảnh thuận ngịch của cuộc sống.
Khi được lợi (lợi) thì vui mừng, hớn hở
ngược lại khi bị mất mát, tổn hại (suy) thì buồn bã, tiếc nuối. Khi bị chê bai,
chỉ trích (huỷ) cảm thấy khó chịu nhưng khi được khen ngợi (dự) thì vui thích,
hài lòng. Khi được mọi người xưng tán, tung hô (xưng) thì hả hê, ngất ngây hạnh
phúc, ngược lại khi bị chế giễu, vu khống (cơ) thì hậm hực, bức xúc không yên.
Khi những điều không như ý ập đến (khổ) thì đau khổ, thở than và ngược lại khi
mọi việc đều thuận lợi như ý (lạc) thì mừng rỡ, vui vẻ.
Cuộc sống
con người chẳng mấy khi được bình an, vì luôn bị tám ngọn gió này chi phối. Do
vậy, muốn thiết lập hạnh phúc và an vui trong đời sống chúng ta phải giữ vững
tâm ý khi tiếp xúc, đối diện với tám ngọn gió này. Đại Thừa Vô Sanh Phương Tiện
Môn (Đại Chính 85, 1247 hạ) chỉ rõ: “Nếu tâm vắng lặng an ổn thì tám gió thổi
không động”. Cũng như chuyện “gió động hay phướn động”, thì ra tâm người động
chứ gió và phướn chỉ là chuyện bên ngoài. Những giao động của tâm thức như là
sóng nhưng bên dưới sự ầm ào đó là yên lặng. Phải quán sát liên tục để thấy rõ
bản chất của tám ngọn gió đời ấy tuy thường xuyên thổi đến nhưng thực chất chỉ
là ở bên ngoài, bởi vì mình đeo bám bị dính mắc và chấp thủ nên bị chúng chi phối.
Mặt khác, bát phong vốn vô thường nên có đó rồi lại không đó. Vì thế, được hay
mất, khen hay chê, đau khổ hay vui sướng cũng đều tương đối, không có gì trường
cửu. Nhờ thường xuyên quán sát với trí tuệ như thế nên được cũng không quá mừng,
mất cũng không quá buồn, được khen không kiêu, bị chê không giận.v.v… thì có thể
chế ngự được bát phong. Sống vững chãi và thảnh thơi trong vô vàn biến động thuận
nghịch của cuộc đời là đều có thể thực hiện
được nhờ thực tập và thành tựu tuệ quán về ba sự thật Vô thường-Khổ- Vô
ngã của vạn pháp ./.
(Trích Phật pháp Bách vấn tập III)
{—]–{
0 nhận xét:
Đăng nhận xét