Các danh từ Phật học : Thức tâm, Tuỳ nghiệp, Tam hữu, kiếp :
Nếu đọc kinh Phật mà không hiểu hết từ
trong Phật học, thì không thấu rõ các giáo lý thâm sâu của lời Phật dạy :
Thức tâm: Thức và tâm có khác hay giống
nhau: Theo Duy Thức Học, tất cả hữu tình đều có tám thức, đó là : nhãn thức,
nhĩ thức, tỷ thức, thiệt thức, thân thức, ý thức, mạt na thức và tạng thức. Tám thức này các kinh thường
chia thành ba nhóm là tâm, ý và thức.
Tâm tức tàng thức, ý tức là thức mạt na; thức là sáu thức trước. Thức tâm chính
là tàng thức hay còn gọi là dị thục thức. Tàng thức là thức chứa nhóm, tàng trữ
các hạt giống thiện ác, nên gọi là tàng thức, là thức chứa nhóm.
Tuỳ nghiệp : hay còn gọi dẫn nghiệp, Sáu thức
trước, đặc biệt là ý thức thứ sáu, tạo ra các nghiệp thiện, nghiệp ác, để rồi
cùng dẫn thức thứ tám đi lãnh thọ cái thân tổng báo thuộc trong sáu nẻo luân hồi. Như vậy, nghiệp là năng dẫn ( dẫn nghiệp), thức
tâm là sở dẫn, nên nói thức tâm tuỳ nghiệp.
Tam hữu : Tam là ba, hữu là còn, là có;
Tam hữu còn gọi là tam giới : dục giới, sắc giới và vô sắc giới. Vì chúng sanh
tạo nghiệp đều không ngoài hai loại nghiệp bất thiện và nghiệp thiện hữu lậu,
nên cứ mãi sanh tử luân hồi trầm luân trong tam giới, tứ sanh, lục đạo nên gọi
tam giới là tam hữu. Trời và người là hai loài hữu tình tuy có phước báo nhiều
hơn so với bốn loài còn lại nhưng vẫn là phước báo hữu lậu nên cũng vẫn còn chịu
sinh tử trầm luân trong tam hữu.
Kiếp : Có hai nghĩa :
Một là, thời gian tồn tại của một
đời người, hay một chu kỳ, sinh, lão, bệnh, tử của nhân sinh.
Hai là, đơn vị dùng để đo thời
gian lâu dài, có ba hạng : tiểu kiếp, trung kiếp, đại kiếp .
Tiểu kiếp : Là khoảng thời gian từ
khi loài người có tuổi thọ cực đại 84.000 tuổi, rồi cứ 100 năm giảm đi 1 tuổi, giảm cho đến khi thọ mạng con người chỉ còn
10 tuổi là cực tiểu. Rồi từ tuổi thọ cực tiểu ấy, cứ 100 năm tăng thêm 1 tuổi,
tăng mãi theo thời gian cho đến thọ mạng tăng lên đến cực đại 84.000 tuổi. Khoảng thời gian tuổi
thọ giảm từ cực đại đến cực tiểu, rồi tăng từ cực tiểu đến cực đại ấy được gọi
là một tiểu kiếp.
Trung Kiếp : 1 trung kiếp bằng 20
tiểu kiếp.
Đại kiếp :1 đại kiếp bằng 4 trung
kiếp, tương ứng với một chu kỳ vô thường: thành, trụ, hoại, không ( hay sanh,
trụ dị, diệt ) của thế giới. Mỗi trung
kiếp của một đại kiếp tương ứng với một công đoạn của chu kỳ vô thường ấy.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét