CÁI
GIẬN TRONG CHỐN THIỀN LÂM
Trong
tam độc tham, sân, si, thì nóng giận là một cảm xúc dễ bộc phát nhất, bởi thế
khó kiềm chế nhất. Khi giận khó có ai có thể kiềm chế được bản thân. “ No mất
ngon, giận mất khôn” là thế. Nhan Hồi một cao đệ yểu mệnh của Đức Khổng Tử,
được hậu Nho ca ngợi, tôn xưng là Á thánh cũng nhờ vào ba chữ “ bất thiên nộ” có nghĩa là “không giận
lây”, theo kiểu “ giận cá chém thớt”. Giận mà biết kiềm chế thì phải có công
phu hàm dưỡng. Phật giáo dùng nhẫn nhục như là một pháp môn để đối trị sân,
nhưng ngay cả đối với những bậc thượng trí, hoặc những người nghĩ rằng mình đã
“ ngộ” thì cái sân đôi khi vẫn thường sinh khởi ở chỗ rất đổi vi tế.
Thiền tông Nhật Bản còn lưu truyền một
câu chuyện rất thú vị : Yamaoka- Tesshu
-Sơn Cương-Thiết-Chu (1836-1888) là một kiếm sĩ lỗi lạc của Nhật Bản, khi còn
trẻ, ông đi tham bái hết vị thiền sư này đến thầy khác để học thiền. Và ông ta
nghĩ rằng mình đã nắm được giáo nghĩa tinh yếu cả Phật pháp. Nên một ngày kia,
ông đến tham bái với thiền sư Dokuon – Địch Dã Lộc Uyên 1819-1895, là một thiền sư
thuộc dòng Lâm Tế, ở Shukota. Muốn trình bày sở đắc của mình, Yamaoka nói :
Tâm, Phật cùng các loài hữu tình rốt ráo đều không hiện hữu, chân tánh của mọi
hiện tượng đều là không. Không ngộ, không mê, không thánh, không phàm, tam luân
không tịch, không có người cho, không có người nhận, cũng chẳng có vật được
cho.
Dokuon
ngồi lặng lẽ hút thuốc, và không nói gì, thình lình, vị thiền sư cầm ống điếu
tre quất Yamaoka một phát, khiến anh chàng nổi xung lên. Dokuon liền hỏi : Nếu
tất cả đều không hiện hữu, vậy cơn giận của anh từ đâu đến ?
Giữa
một tràng ba hoa thuyết thoại “ nhất thiết giai không” chỉ một cú quất của cái
điếu tre, cũng đủ biến “không thành có”. Đó là một lối cảnh tỉnh kiểu Đức Sơn
hay Lâm Tế mà ta thường thấy trong thiền đường. Những kẻ đọc kinh sách theo
kiểu trích cú tầm chương trong thiên hạ hết đường thuyết thoại. Nhưng nếu câu
nói đó khiến Yamaoka hoát nhiên đại ngộ
thì cái sân kia sẽ chuyển thành cái Hỷ.
Nhưng giai thoại kia vẫn chưa lý thú bằng giai thoại về Tô Đông Pha cũng
lưu truyền trong thiền lâm Trung Quốc,
chuyện kể rằng : Có một lần Tô Đông Pha sáng tác được một bài thơ, xưng tán
cảnh giới giải thoát của Đức Phật, ông thấy rất hài lòng nên sai thư đồng đem
qua bên kia sống để tặng thiền sư Phật Ấn, lúc bấy giờ đang ở chùa Kim Sơn. Bài
thơ như vầy :
Khể
thủ thiên trung thiên
Hào
quang chiếu đại thiên
Bát
phong xuy bất động
Đoan
tọa tử kim liên.
Nghĩa :
Cúi
đầu đảnh lễ Pháp vương
Mười
phương tỏa sáng hào quang
Tám
gió thổi, tâm không động
Ngồi
nghiêm trên đóa sen vàng.
Thiên
trung thiên là trời trong trời, dùng để chỉ Đức Phật. Trong kinh điển, thế gian
có 8 thứ khiến tâm con người phải điên đảo, bất an, đó là bốn cặp đối nhau :
Thịnh và suy, hủy và dự, xưng và cơ, khổ và lạc. Hưng thịnh và suy vong, hủy
báng và danh dự, xưng tụng và chê bai, khổ đau và phúc lạc. Tám thứ này, giống
như tám ngọn gió thổi làm con người nghiêng ngả, nên được gọi là “ Bát phong”,
chỉ những người có định lực và đạo hạnh cao mới có thể giữa tâm bất động trước
bát phong, để có thể kiềm chế phơi phới ngọn đông phong.
Ý
định của Tô Đông Pha là muốn Phật Ấn xem bài thơ để ấn chứng công phu thiền
định của nhà thơ thâm viễn đến đâu, không ngờ Phật Ấn xem qua liền phê vào hai
chữ “ phóng thí” đánh rấm, bên cạnh bài thơ, rồi bảo thư đồng đem về trình cho
Đông Pha . Đông Pha xem xong, đùng đùng nổi giận, lập tức qua sông, đến chùa
Kim Sơn để gặp Phật Ấn hỏi cho ra lẽ. Đến nơi thấy cửa phòng Phật Ấn khép kín,
bên ngoài có dán hai câu thơ :
“Bát
phong xuy bất động
Nhất
thí đã quá giang”
Tám
gió ào ào tâm chẳng động
Một
hơi đánh rấm đẩy qua sông.
Đông Pha giật mình, chợt hiểu công phu hàm
dưỡng của mình vẫn còn nông cạn lắm, cứ nghĩ mình, tâm đã tịch nhiên, bất động,
tám ngọn gió kia có ào ào thổi thì tâm vẫn vững như bàn thạch, nhưng ngờ đâu
chỉ một hơi đánh rấm cũng đủ sức đẩy mình, cả thân lẫn tâm văng tuốt qua bên
kia sông. Khi hăm hở muốn mở một trận chất vấn ! Khi hai câu thơ của Phật Ấn,
giống như một câu kệ khai ngộ cho Tô Đông Pha.
Cả
hai giai thoại trên cho ta thấy rằng giận là cảm xúc khó kiềm chế. Đó là dĩ nhiên
không thể không có lúc nỗi giận, nhưng để giữ cho cơn giận không được vượt qua
chữ lý thì đó phải là người có công phu hàm dưỡng lâu dài.
Phật dạy dùng nhẫn nhục để đối trị sân, nhưng
trong giới thiền lâm, vẫn có những vị thiền sư lấy sân làm công phu đạo hạnh,
lấy sân để độ sân.
Chuyện kể rằng, có
một anh học giả đến tìm một thiền sư để tham vấn về ý nghĩa “ địa ngục và thiên
đường” trong kinh điển Phật giáo. Sau khi gặp thiền sư, học giả bằng thưa thiền
sư, nhờ thiền sư giải thích ý nghĩa “ địa ngục và thiên đường” trong kinh điển
là một danh từ khái niệm có thật hay không có thật ?
Vị thiền sư nhìn
mặt, rồi hất tiếng thịnh nộ “ đồ ngu! Có vậy mà không biết lại hỏi ?”
Nghe xong câu trả
lời không mấy chút êm tai, anh ta nổi giận lôi đình, đỏ mặt tía tai, vung tay
múa chân định đấm vào mặt thiền sư.
Lúc này vị thiền sư
ôn tồn dịu giọng, nói rằng đó là địa ngục đấy ! Anh ta nghe xong xuống giọng và
xin lỗi, Thiền sư lại nói tiếp, đó là thiên đường đấy!
Cái sân của Tô Đông
Pha và của Yamaoka lại giúp cho ta thấu ngộ được những điều mà lúc bình thường
ta không hiểu nổi. Ngẫm ra, khi có đạo hạnh cao thâm, như vị thiền sư kia, thì
cái sân cũng là Phật sự, đâu cần phải bỏ sân để giữ hỷ. Đâu cần phải đợi đến
viên tịch mới hiểu được giá trị của Hỷ và Sân.
( Trích: từ NSGN số 266- 5/2018- tác giả Huỳnh Ngọc
Chiến )
Trên đường ngựa đua, dừng lại một phút đã lùi
sau mấy dặm.
- Người tu buông lung một sát na thì bao niệm ác dấy
khởi câu thúc mình đến tận cảnh giới bất thiện.
- Chậm một bước chân, đường tới đạo quả còn xa
- Muốn tuệ giác rạng ngời thì phải tự tìm lửa pháp thắp
lên ngọn đuốc trong tự tâm, ngồi mong quả vị cao xa, chi bằng tự thân tinh tấn
đi về hướng ánh sáng giác ngộ.
—]–
Dối trời, dối Phật, dối người
Đố ai dối được lương tâm của mình
Trốn trời, trốn nợ, trốn tình
Đố ai trốn được nghiệp mình đã gieo.
DẤU MỐC CHIẾN
TRANH VN
Hiệp định Genève
ký ngày 20/7 1954.
Sau chiến thắng
trận Điện Biên phủ đánh quân Pháp ra khỏi VN là thời kỳ chiến tranh giành độc
lập từ tay người Pháp. Đến trước 1960 trở lại sau là thời kỳ chiến đấu đánh
quân Mỹ ra khỏi miền Nam.
Năm 1966 Mỹ đưa quân vào miền Nam VN 50 vạn quân, chư kể
các đơn vị quân đồng minh khác như : Đại Hàn, Thái Lan, Australia, New Zealand.
Để ủng hộ quân lực Việt Nam Cộng Hòa miền Nam. Với chủ ý của Mỹ không muốn cho
phe Cộng Sản lấn chiếm miền Nam VN. Nhưng cuối cùng phải thất bại rút quân vào
năm 1972.
Trong chiến tranh
có hai khối, khối tư bản và khối cộng sản. Khối Cộng Sản có Nga Sô và Trung
Quốc ủng hộ khí tài đạn dược và con người chỉ huy cuộc chiến, bên khối Tư bản
có Mỹ và các nước đồng minh hỗ trợ. Hai
cuộc chiến Pháp -Mỹ kéo dài 45 năm ( 1945-1975 ) mới kết thúc.
Trong hai cuộc chiến phát xuất từ lòng tham, sân của con
người mà gây đau khổ và hận thù cho đến ngay nay cũng chưa nguôi. Trong kinh
Phật nói, không có lửa nào mạnh bằng lửa sân, không có nước nào mạnh bằng nước
ái dục. Chính ái dục và tham, sân đưa đẩy con người và nhân loại đứng trên bờ
vực thẳm.
Chánh
niệm là gì ? Chánh niệm góp phần thắp sáng hiện hữu, giúp ta luôn tỉnh thức,
chánh niệm cũng giúp con người nhận diện nỗi khổ đau.
—]–
0 nhận xét:
Đăng nhận xét