CHIẾC BẪY KHỈ
Có một loại bẫy khỉ mà người ta sử dụng để bắt
khỉ. Chiếc bẫy được làm đơn giản như thế này :
Người
ta lấy một trái dừa, dùng dây cột cố định trái dừa vào một thân cây gần đó hay
đóng cọc cố định trái dừa xuống đất ngay vị trí nó được đặt. Thế rồi người ta khoét
một lỗ nhỏ, rồi đặt một ít thức ăn ngon và có mùi thơm rất hấp dẫn vào trong
ruột trái dừa. Cái lỗ khoét ấy đủ để thò một bàn tay khỉ vào trong, nếu duỗi
thẳng, nhưng không đủ lớn để lọt bàn tay khi nắm lại. Khi khỉ nghe mùi thơm bốc
ra từ trái dừa, nó mon men đến gần, tìm kiếm, định vị rồi phát hiện được nơi
đặt thức ăn. Thế rồi khi thò tay vào, lấy thức ăn. Oái ăm thay, khi nắm được đồ
ăn trong tay, khỉ mắc kẹt tay trong trái dừa và không thể nào lấy ra được.
Khi
người thợ săn đến, khỉ trở nên hoảng loạn, vùng vẫy càng nhiều hơn và càng
không thể nào rút tay có nắm thức ăn ra được. Thế là khỉ bị bắt. Không có gì có
thể giữ khỉ lại, ngoại trừ cái nắm thức ăn trong tay kia. Một điều duy nhất khi
cần làm để có thể thoát thân là mở tay ra, không nắm giữ đồ ăn trong trái dừa
ấy nữa, nhẹ nhàng rút tay không ra là có thể bảo toàn tính mạng. Thế nhưng
không mấy con khỉ biết buông tay ra để thoát chết.
Kể
ra, chiếc bẫy khỉ đơn giản mà hiệu quả, vì người thợ săn hiểu rõ tâm lý tham ăn
của loài khỉ.
Con
người chẳng khác khỉ: tự chui vào bẫy.
Từ
hình ảnh mắc nạn của loài khỉ, liên tưởng đến tình huống tương tự của con
người. Cũng vậy, con người thói quen bị lôi cuốn hấp dẫn bới năm dục : tài,
sắc, danh, thực, thùy. Cả cuộc đời loay hoay mãi cũng vì năm món dục, mà mắc
vào trong trái dừa vô hình này, không mấy ai thoát khỏi. Người ngoài cuộc thấy
con khỉ ngu si đến vô lý. Ta cười con khỉ bị mắc tay vào trái dừa chỉ vì miếng
ăn, cố hết sức bình sanh để rút tay ra mà không chịu buông tay để bảo toàn mạng
sống, càng cố vũng vẫy để được tự do mà không muốn bỏ miếng thức ăn trên tay
khi người thợ săn đang đến gần ( người thợ
săn dụ cho cái chết
) con khỉ phải trả giá bằng cả mạng sống của mình. Con khỉ bị nạn chỉ vì nó
mong đạt được điều nó muốn là miếng thức ăn quyến rũ mời gọi ở bên trong, chứ
bản thân trái dừa không được thiết kế là cái bẫy mà hễ ai đụng đến là bị mắc
nạn cả.
Xưa
cũng như nay, những vụ án liên quan đến tham nhũng, hối lộ… với quy mô lớn hay
nhỏ, xuất hiện trong xã hội đều vướng tay vào chiếc bẫy tham cả đó thôi. Một
khi vướng vào bẫy mồi tham dục, thì danh dự, sự nghiệp và cuộc sống hạnh phúc
của mình, bằng cách tự nhúng chàm khi không cưỡng được sự cám dỗ của miếng mồi
vật chất, danh và lợi. Không ít người có danh vị trong xã hội, tiền bạc không
thiếu, nhiều người mơ cũng không được như vậy. Thế mà do túi đời không có đáy,
nên họ đang nằm trong tay người thợ săn, vướng vào bẫy tham, chỉ vì sự hấp dẫn
quyến rủ của tài lợi kia, mà đánh mất sự tự do và hạnh phúc của cuộc đời mình.
Đối
với những ai không tỉnh giác tập trung tâm ý buông xả lợi danh thì sẽ mắc kẹt
vào bẫy tham dục không khác gì con khỉ mắc tay trong trái dừa. Một khi đã sa
vào bẫy, không những cá nhân mà còn liên quan đới dính chùm cả hệ thống sinh
hoạt đoàn thể, xâu chuỗi theo kiểu domino, và số lượng lớn những người đặc
trách từ các cơ quan chức năng, tốn công nhọc sức mới hoàn tất hồ sơ vụ án. Tốn
hao công sức người và thiệt hại khá lớn ngân sách nhà nước. Tốn giấy, tốn mực
đưa tin của các nhà báo, rồi những câu chuyện cái bẫy ấy được bàn dân thiên hạ
đưa lên bàn cân, so sánh, phân tích mổ xẻ. Các nạn nhân cảm thấy đau lòng khổ
tâm, thấm thía nổi ê chề, do lòng tham câu dắt, mọi sự ăn năn thì đã quá muộn,
cuộc đời người ấy coi như đã khép lại, với bao mất mát không thể lường được.
Với
tâm lý con người “ việc người thì sáng, việc mình thì quáng” ta có thể mỉa mai
chê cười khỉ kém thông minh, khi đối mặt với tình huống đó, ta nghĩ mình dễ
dàng buông nắm thức ăn để được an toàn tính mạng. Thế nhưng, mặc dù con người
thông minh hơn khỉ nhiều, mà chúng ta cũng không khác gì hơn con khỉ bao nhiêu.
Đứng
trước sự cám dỗ của tiền tài danh vọng, những thứ quá hấp dẫn, lôi cuốn mà
những tưởng không cần đỗ giọt mồ hôi nào, ta cũng có thể sở hữu một cách dễ
dàng, thì tội gì không thò tay vào… Vì thế bị mắc bẫy là chuyện bình thường của
con người thiếu tỉnh thức.
Tuy
vậy cũng có những con khỉ khôn ngoan, không đến gần thức ăn quyến rũ, vì nó
lường được sự nguy hiểm tìm ẩn trong ấy, và cũng có những con khi khi đã thò
tay vào bên trong trái dừa rồi, nhưng khi lấy tay ra với nắm thức ăn trong tay,
nó liền gặp chướng ngại, nó còn có chút khôn ngoan và tỉnh táo để biết buông
nắm thức ăn và rút tay bàn tay ra an toàn tính mạng. Chỉ có những con khỉ ngu
si và tham lam mới tự biến trái dừa thành chiếc bẫy theo ý của người thợ săn mà
thôi.
Trong cuộc sống, chúng ta cũng gặp rất nhiều chiếc bẫy đủ hình thức,
kích thức thô tế khác nhau, mà chỉ vì tham lam lấn át, thiếu chánh niệm không
thấy hết sự nguy hiểm tiềm tàng bên trong, hoặc chỉ nhìn thấy lợi trước mắt, mà
trong kinh Đức Phật gọi là “ tham đắm, mê loạn, phóng dật” mà chúng ta dễ dàng
sa bẫy để rồi hành động theo ý của “ thợ săn” kết quả thê thảm do hành động mê
mờ do tâm tham chi phối mà ra.
Con người, nếu không để tâm tham lam quá nung
nấu, thúc bách thì cũng biết dằn lòng trước cám dỗ, bằng lòng với những gì mình
có được bằng sức lao động chân chính và nghề nghiệp chân chính của mình, tự
đứng vững vàng trên đôi chân tuy thấp bé của mình. Tuy nhiên, chỉ có những
người biết chánh niệm tỉnh giác, chế ngự lòng tham, phòng ngự các cửa ngõ giác
quan mới biết đó là ‘cái bẫy’ và nơi ấy, sự nguy hiểm và bất an đang rình rập
chực chờ vồ chộp lấy mình. Sự mời gọi, cám dỗ của những lợi ích tầm thường
trước mắt luôn đánh lừa con người, làm lu mờ lý trí khi mình quyết định nên hay
không nên làm điều đó. Tâm trí con người dễ bị nhiễu loạn với miếng mồi nhởn
nhơ trước mắt.
Cuộc
đời này đầy dẫy những cạm bẫy mà chỉ cần phóng tâm lơ đễnh một tí, chúng ta sẽ sa hầm rớt hố liền thôi.
Có nhiều cái bẫy chực chờ, chỉ cần lóa mắt với những lợi trước mắt, mê mang
trong trạng thái lâng lâng với những lời ngọt ngào bùi tai, thiếu chánh niệm
quán sát dể nhìn thấy bản chất của vấn đề và không làm chủ được tâm tham là tự
rước họa vào thân. Người giăng bẫy bao giờ cũng biết cách để những chiếc bẫy
ngụy trang khéo léo mà không sắc bén, thiếu khôn ngoan, non kinh nghiệm và kém
trong phán đoán, chúng ta dễ dàng trở thành nạn nhân chỉ vì cái tham lam hạn
chế tầm nhìn. Một khi tâm bị “ cận thị” và “ loạn thị” mà vạn vật không tỏ tõ
mà nhập nhòa trong tham dục, lý trí không đủ sáng để thấy bản chất chân thật
của các pháp thì sập bẫy là điều dễ hiểu, chỉ còn là vấn đề thời gian mà thôi.
Sống ngoài vòng kiềm tỏa của cạm bẫy .
Chúng ta từng chứng kiến nhiều người chỉ vì giành giật miếng mồi danh bã
lợi mà lăn xả vào hiểm nguy, coi thường cả tính mạng để rồi phải trả giá cho sự
liều lĩnh của mình. Chỉ một lần trót dại, có khi mất cả đời cũng khó có thể
khắc phục hết những hậu quả. Cách tốt nhất để nhắc tâm mình tránh được bẫy khỉ
là đừng bao giờ với tới miếng mồi ngon khi công sức mình bỏ ra không xứng đáng
với những gì nhận được. Cây giữa đường mà xum xuê trái ắt hẳn là cây độc. Những
khoản lợi lộc đến với mình dễ dàng quá như thể từ trên trời rơi xuống, như đặt
vào tay mình thì nên dè dặt, thận trọng và bình tâm nhìn xuyên suốt vấn đề lý giải mọi việc trước khi quyết định.
Đức
Phật dạy để có thể thoát khỏi chiếc bẫy khỉ cuộc đời, ta cần phải hộ trì các
căn ( các giác quan như mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý) khi tiếp xúc với trần
cảnh bên ngoài, đừng cho dính mắc, như con rùa khôn ngoan, rút tất cả tứ
chi vào bên trong chiếc mai để bảo toàn
sự tấn công của thú dữ. Trong nhiều phương pháp để chế ngự tham thì chánh niệm
tỉnh giác và hộ trì các căn được Đức Phật nhắc đến thường xuyên trong các kinh.
Do
vậy, nếu không răn tâm nhắc lòng, ta có thể tự tạo thành những chiếc bẫy giăng
mắc quanh mình để rồi tự vướng lấy và chuốc bao hệ lụy vào thân. Không ai dám
chủ quan cho rằng mình có thể làm chủ tâm ý mọi lúc, mọi nơi trong mọi hoàn
cảnh và thắng phục tham dục nên luôn sống trong chánh niệm, tỉnh giác và hộ trì
là điều không bao giờ thừa đối với những người biết trân trọng tâm lành ý thiện
của mình. Ngay cả với người chọn nếp sống đơn giản, đạm bạc tưởng chừng cách ly
dục thế gian cũng chưa chắc thoát khỏi sự kiềm tỏa của ác ma tham dục nếu quá
chủ quan mà không canh chừng tâm mình. Bởi vì
Có
tài xế lên đèo, nhiều thận trọng,
Lại
hững hờ tay lái, khúc đường suôn,
Có
những người sống đạm bạc thanh lương,
Thiếu
chánh niệm thì tâm tham vẫn khởi..
Có
khi một chút ân huệ nhỏ cũng có thể trở thành miếng mồi đưa ta vào chiếc bẫy
của chính mình lúc nào không hay.
( Trích NSGN số 235 –tháng 10-2015- Bài học từ chiếc bẫy mồi : Liên Trí )
0 nhận xét:
Đăng nhận xét