SỰ KHÁC BIỆT GIỮA NHÂN QUẢ VÀ THUYẾT ĐỊNH MỆNH CỦA NHO GIA
Nhân
quả, luân hồi nghiệp báo là thuyết của nhà Phật thường hay đề cập đến. Nhân quả, luân hồi: Nhân là từ chữ nhân duyên mà ra, còn quả là kết
quả. Ví như trồng cây, sau cây lớn lên sinh ra trái, trồng cây là nhân mà trái
là quả , Ăn thì no, uống nước thì đỡ khát. Vậy thì, ăn uống là nhân, còn no và
đỡ khát là quả. Ở đời, không một vật gì tự nhiên mà có. Như cái ghế ta dùng ở
đây, phải do gỗ và nhân công mới thành. Nếu không có gỗ và nhân công thì làm gì
có ghế ta ngồi ? Như thế gỗ và công thợ
là nhân sanh ra cái ghế, và cái ghế là quả của công thợ và gỗ. Nếu nhận xét kỹ
thì đủ biết vật gì cũng vậy, có nhân tức có quả, có quả tức có nhân. Và nhân
nào thì sinh ra quả ấy… Nhưng ta cũng nên tự hỏi thêm rằng : Vì sao lại có những
sự việc về thân thể, tinh thần, trình độ trí thức rất khác nhau giữa những con
người trong đời sống như thế ? Theo lý
nhân quả chúng ta trả lời câu hỏi ấy rất dễ. Sự sai khác ấy là những quả của
các nhân đã tạo ra từ trước, hoặc những năm trước, hoặc những đời trước. Sự kiện
nhân quả tiếp tục : Nhân tạo từ đời trước dẫn đến quả nơi đời sau ấy, làm thành
sự luân hồi của chúng sanh. Luân hồi nghĩa đen là bánh xe chạy tròn. Chúng sanh
cũng thế: Cứ sanh ra nơi kiếp này, chết đi, lại sanh ra nơi kiếp khác, theo
nhân đã tạo mà nhận lấy quả tương ứng.
Còn
giải thích về nghiệp báo : “Nghiệp báo là nhân quả trong đường luân hồi. Nghiệp
là những hoạt động do thân thể, do lời nói, do ý nghĩ. Và cái kết quả đáp ứng lại
những hoạt động ấy gọi là Nghiệp báo. Không phải hoạt động não cũng có báo. Những
hành động vô ký như đi, đứng, nằm, ngồi v.v… không làm hại cũng không làm lợi
cho ai thì không có nghiệp báo… Chính những nghiệp thiện, nghiệp ác đã tổng hợp
lại tạo thánh cái quả dị thục của một đời, tức là cái nghiệp báo dẫn dắt con
người đi thọ sinh trong sáu nẻo luân hồi…”
Nói
đến thuyết Nhân quả, thì chỉ rõ chỗ khác nhau giữa nhân quả và Định Mệnh.
“ Trong ảnh hưởng phức tạp của tất cả sự vật làm cho một sự vật xuất hiện và chuyển biến, đạo Phật
đã rút ra một quy luật bản nhiên là luật Nhân quả. Luật Nhân quả là một luật rất
sinh động, không phải luôn luôn đơn giản như trồng lúa , thì được lúa. Lại
chính việc trồng lúa được lúa cũng không đơn giản lắm, vì phải có đất, có nước,
có phân, chăm sóc, hạt giống, phải kể đến thời tiết thuận nghịch, đến kỹ thuật
cày, cấy v.v… thì mới chắc được lúa và được nhiều lúa. Vì thế Nhân quả và Định
mệnh khác nhau rất nhiều. Định mệnh thì việc gì cũng đã định trước hết rồi,
không làm sao tránh khỏi được. Còn Nhân quả thì chẳng những có nhân quá khứ
sinh ra quả hiện tại, mà lại còn có nhân hiện tại sinh ra quả hiện tại- trong
đó có cả ảnh hưởng của hoàn cảnh, ảnh hưởng của tư tưởng, hành động bản thân…
Như
vậy, từ nhân đến quả phải trải qua duyên mới có quả, cho nên nói nhân quả là
nói gọn, mà phải nói cho đủ là Nhân-Duyên-Quả. Có nhân mà thiếu duyên thì quả
không thành. Khác biệt giữa thuyết Định mệnh và thuyết nhân quả là: Trong nhân
quả “Duyên” đóng vai trò quan trọng, nếu thiếu duyên thì không thể thành quả.
Ví như hạt giống để trong bồ thì không bao giờ sanh ra quả. Còn thuyết Định mệnh thì nói mọi sự việc đã chuẩn
bị sẵn từ trước rồi, cho nên đời sau sinh ra là đã thành, không cần duyên,
không có duyên. Thuyết này trái với khoa học, khoa học phát triển cũng dựa trên
thuyết nhân quả mà phát minh ra nhiều công nghệ và kỹ thuật v.v.. Lại thuyết Định
mệnh giống như thuyết của Thiên Chúa. Thiên Chúa cho rằng mọi sự mọi vật đều do
Chúa tạo chứ không nói Nhân hay quả. Thuyết thiên Chúa lại cũng không phù hợp với
khoa học. Người ta hỏi ngược lại, Chúa sinh ra con người và vạn vật, vậy ai
sinh ra Chúa? Không có câu trả lời.
Qua ba thuyết Nhân quả, Định mệnh và Thiên
Chúa, ta thấy thuyết Nhân quả có thể hiểu được, giải thích được, khoa học chứng
minh được. Còn thuyết Định mệnh, thuyết Ý Chúa thì không giải thích được, chỉ
có nhắm mắt mà tin thôi. Thả đời mình xuôi theo số phận, như bèo trôi theo dòng
nước không tự mình tách ra khỏi dòng nước chảy, cuối cùng ra ngoài biển cả mênh
mông không bao giờ thấy được bờ là vậy. Tin vào định mệnh, số mệnh, ý Chúa phó
mặc đời mình cho người khác định đoạt. Còn tin nhân quả tự mình định đoạt, tự
mình có thể thoát ra ngoài dòng chảy của cuộc đời, vươn lên từ chỗ thấp đến chỗ
cao, từ nơi tăm tối ra ngoài ánh sáng là vậy. Thuyết nhân quả là một thuyết
nhân văn và khoa học là vậy. Nhưng mà đa số con người lại tin vào số mệnh, định
mệnh và ý chúa, và các thần linh, hơn là tin vào Nhân quả.
{—]–{
0 nhận xét:
Đăng nhận xét