ĐẠO ĐỨC PHẬT GIÁO TỪ TỨ NHIẾP PHÁP
Đạo
đức là những khuynh hướng tốt phát xuất từ những lời nói và hành vi bên ngoài
khiến mọi người thấy an lạc, lợi ích. Là những vấn đề liên hệ đến giá trị tốt xấu,
thiện, ác của đời sống, biểu hiện qua những hình thức khác nhau như lương tâm,
trách nhiệm, bổn phận.
Tứ
nhiếp pháp là bốn phương pháp để nhiếp hóa, cảm hóa, hướng dẫn chúng sanh trở về
với con đường đạo đức ( Bố thí, ái ngữ, lợi hành, đồng sự.)
Đạo
đức Phật giáo được xây dựng trên cơ sở hệ thống giáo lý, đó là mối quan hệ giữa
Giới, Định và Tuệ đi đến hoàn thiện bản chất con người và đạt được giải thoát.
Đạo
đức và hạnh phúc tồn tại song song không thể tách rời. Ở đâu có đạo đức ở đó có
hạnh phúc. Tư tưởng, Từ bi, Hỷ xả,, Cứu khổ, Cứu nạn của Phật giáo vẫn được
nhân loại tiếp thu và phát huy trong đời
sống xã hội. Những quy tắc đạo đức của Phật giáo có nét tương đồng với các quy
tắc, chuẩn mực của đạo đức xã hội, vẫn được nhân loại tin theo và khuyến khích
phát huy. Trong đó hết sức cần thiết là Tứ nhiếp pháp, là Bố thí, Ái ngữ, Lợi
hành, và Đồng sự. Tứ nhiếp pháp là bốn phương pháp để nhiếp hóa, cảm hóa chúng
sanh, hướng dẫn chúng sanh trên con đường phước thiện, đạo đức, sống để người
khác thương yêu, và mình cũng thương yêu người khác. Bốn phương pháp này không
chỉ áp dụng cho mỗi cá nhân mà còn dùng cho cả tập thể nữa.
Bố
thí là một nghĩa cử cao đẹp, nhằm hướng con người đến giá trị tối thượng, bố
thí không những mang đến cho chúng ta niềm vui, mà còn giúp cho tha nhân vơi đi
bớt nổi khổ niềm đau, ít nhiều họ sẽ cảm thấy an ủi, hơn nữa chính nhờ sự bố
thí trong lúc cần thiết nhất đưa con người ra khỏi hệ lụy, ngờ vực, làm tiền đề
cho sự thành tựu sau này. Bố thí giúp cho chúng ta mỗi ngày tăng trưởng được
tâm thiện lành, nhìn thấu cuộc đời và hiểu hơn về những thân phận bạt bèo trong
kiếp nhân sinh.
Bố
thí không những mang tặng vật chất trên hình thức mà hơn thế nữa chính là dẫn dắt
tha nhân có được định hướng trong cuộc sống, thấy được mầu nhiệm trên đường đạo
chơn chánh, lập chí nguyện về cứu cánh vô thượng đạo Bồ đề, hiểu bản chất cuộc
đời là huyển hóa hư vô. Bố thí là phương pháp truyền trao cho người thoát khổ,
khi hiểu cuộc đời là vô thường, chúng ta tâm niệm rằng phải hoàn tất cuộc đời với
một sự chân thành nhất, để hy sinh phục vụ cho đời trọn vẹn, vì vô úy thí,
chính là sự kiên định, vững vàng của chính mình mà giúp tha nhân đi trên con đường
một cách an nhiên, tự tại, hình thành nên một nội lực mạnh mẻ vô cùng. Điều đó
cũng có công năng như việc giữ giới trong sạch. Đấy là duy trì một nếp sống đạo
đức thiện lành, nỗ lực kiên tránh những điều bất thiện từ thân khẩu ý.
Ái
Ngữ và lợi hành
: Ái ngữ đem lại cho người nghe một sự dễ chịu, bình an, không lo lắng sợ hãi.
Ái ngữ là dùng những lời nói yêu thương, nhẹ nhàng, nhu hòa khiến người nghe
luôn được dễ chịu, an ổn, không đau buồn lo sợ, thương tổn. Một lời nói thô
tháo nói ra tuy dễ dàng, nhưng có thể khiến người nghe, lo lắng bất an, đau buồn,
giận tức suốt từng năm, từng tháng. Cổ nhân có nhắc “ uốn lưỡi bảy lần trước
khi nói”, chính là nhắc nhỡ mình một khi nói ra lời nào cũng phải suy nghỉ cân
nhắc thật kỷ. Vì lời nói tuy nhẹ nhàng nhưng ẩn chứa biết bao thâm sâu, khiến
cho người nghe khổ đau qua từng năm tháng. Như khi chúng ta đi thăm bệnh, lúc họ
đang đau đớn, chiến đấu với cái đau thể xác, thì không nên trách họ là tại bạn
ăn uống không kiên cử, không điều độ, hay chạy xe quá tốc độ, hay thức quá
khuya, hay nhịn ăn tiết kiệm v.v… nên dẫn đến hậu quả như thế này . Thay vào đó
bằng những lời lẽ an ủi, khuyến khích, mong cầu cho họ khỏe mạnh, tai qua nạn
khỏi, bệnh tật sớm lành. Cũng là lời nói mà đem lại sự an vui, cũng là lời nói
đem lại sự bất an. Mỗi người trong chúng ta ai cũng ưa thích người khác đối xử
với mình dễ chịu, nhẹ nhàng hòa nhã. Vì vậy, chính mình nguyện sẽ làm một người
tốt, người tử tế làm thế nào để người khác cảm nhận được những điều vui, không
làm cho người phải buồn lo tức giận vì lời nói của mình.
Lợi hành
: Là thực hành những điều có lợi cho người khác. Bố thí và ái ngữ là hai
pháp đem lại lợi ích cho người khác trên hai mặt vật chất và tinh thần. Vì thế
bố thí là đem trao tặng niềm vui, sự an ủi, chia sẻ cho người khác. Ái ngữ là
dùng lời nói dịu dàng, nhu hòa khiến cho người nghe có được sự dễ chịu an lạc
trong tâm hồn của họ, tăng trưởng mối quan hệ và cùng nhau huân tập tăng trưởng
những giá trị đạo đức cao thượng. Từ đó giữa mình và người tăng trưởng được thiện
căn, vì mình đem đến sự an lạc cho người khác và chính mình cũng cảm thấy an lạc.
Trên
tất cả sự cứu giúp bằng lợi hành, là dẫn người ta ra khỏi con đường tội ác, để
không sa đọa vào ba đường ác. Hay nói cách khác, người ít tịnh tín ta khuyến
khích tăng trưởng tịnh tín, người hay làm ác ta tìm phương tiện ngăn chận không
cho làm ác, người xan tham keo kiệt, ta khuyến khích họ thấy sự lợi ích của thí
xả. Tất cả những điều trên đều là pháp lợi hành, là những hành động đưa đến lợi
mình lợi người, lợi cả hai, trên hai lãnh vực tinh thần và vật chất.
Đồng sự : Theo tinh thần Phật dạy, cuộc sống
con người trong đời này là một chuỗi dài nhân và duyên, “cái này có thì cái kia có, cái này không thì cái kia không, cái này diệt
thì cái kia diệt”. Cuộc sống là sự kết nối nhân duyên mới tồn tại và phát
triển. Một nhân nếu không có duyên thì mọi sự mọi vật không thành nên. Vì thế
tinh thần đồng sự là tinh thần cơ bản để đưa đến thành công trong mọi sự mọi việc,
đời cũng như đạo. Với tinh thần đó “ Một
cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại thành hòn núi cao” là vậy.
Với tinh thần nầy, trong thời kỳ kháng chiến chống giặc xâm, cán bộ cách mạng
đã áp dụng “ ba cùng” cùng ăn, cùng ở,
cùng làm với dân, biết được lòng dân, lấy được lòng dân, vì thế việc kháng chiến,
đấu tranh đánh giặc ngoại xâm đem lại thắng
lợi thành công.
Cuộc
sống lúc nào cũng có những hoàn cảnh khó khăn, bất như ý, ai trong chúng ta
cũng cần có sự yêu thương giúp đỡ đùm bọc hỗ trợ cho nhau, san sẻ để cuộc sống
trở nên có ý nghĩa và giá trị hơn. Vì thế, việc luôn đặt mình vào suy nghỉ hay
hoàn cảnh sống của kẻ khác, chính là phần nào giúp họ có được sự cảm thông, yêu
thương và tháo gỡ những khó khăn khúc mắc. Chúng ta mỗi ngày phải luôn trau giồi
tâm từ bi, bao dung đi vào cuộc đời này với tất cả chí nguyện vì cứu độ chúng
sanh, đem lại an lạc, bình an đến cho mọi người, trên tinh thần không phân biệt,
thương yêu và thấu cảm được với người. Chúng ta và mọi người cùng bước đi trên
hành trình hoàn thiện giá trị đạo đức, nhân cách con người là để góp phần tạo
nên sự phát triển của xã hội, của nhân loại, mỗi người sống biết nghĩ về nhau,
biết chia sẻ nhau, có như vậy cuộc sống mới có ý nghĩa hơn, mình và người cùng
đạt được hạnh phúc, giúp cho xã hội an bình thịnh vượng.
Áp
dụng Tứ nhiếp pháp đem lại đạo đức trong mỗi người, hướng đến đời sống cao thượng.
Thực hành pháp này chính là ta luôn tâm niệm ở ngay tại thân, khẩu, ý luôn có sự
tỉnh thức và vì nghĩ đến tha nhân. Như sứ mệnh của Bồ tát là hành giả luôn biết
lắng nghe, từ đó dùng trái tim yêu thương, từ bi của mình mà cứu giúp người
thoát khỏi những khổ đau, ngờ vực. Thực hành bốn pháp này cũng chính là giúp
chúng ta nuôi dưỡng tâm mình mỗi ngày tăng trưởng thiện căn, như pháp Bố thí
không chỉ phát triển lòng từ bi nơi mình mà còn giúp người khác cảm thấy an lạc.
Bốn pháp tu này có mối tương duyên lẫn nhau mà thành tựu được chí nguyện hướng
đến giải thoát cho mình và người, bốn pháp này thành tự sẽ duy trì được sự đoàn
kết đại chúng, trong mọi thành phần không phân biệt giai cấp, bốn pháp này là
pháp Bồ tát độ chúng sanh, dẫn dắt chúng sanh từ khổ qua vui từ mê đến ngộ.
Kết :
Giáo lý của Phật dạy, hướng dẫn con người đến cuộc sống chân thiện mỹ, bằng
những triết lý đi vào đời sống mang tinh thần vị tha, bình đẳng, bác ái. Điều
này minh chứng qua sự đóng góp tích cực trong việc xây dựng một nền tảng giá trị
đạo đức truyền thống và tinh thần từ bi hỷ xả, cứu khổ cứu nạn của Phật giáo. Đạo
đức của Phật giáo có những nét tương đồng với các quy tắc luật pháp, của nền đạo
đức xã hội, được nhiều người tin theo và khuyến khích phát huy. Đạo đức cửa Phật
giáo là quy tắc mà xã hội con người thời nào cũng rất cần đến để duy trì nền đạo
đức và sự an bình xã hội. Đạo đức Phật giáo là một phương pháp giúp cho cuộc sống
con người sống lành mạnh, hạnh phúc. Tứ nhiếp pháp chính là phương pháp khéo
léo giúp mình và người hoàn thiện đạo đức một cách có hiệu quả. Đem lại tình
yêu thương, sự đoàn kết, đem lại chân thiện mỹ trong đời sống, xây dựng một xã
hội an lạc thái bình trên hai lãnh vực tinh thần và vật chất ./.
( Trích và bổ sung từ Đạo
đức học Phật giáo từ Tứ Nhiếp pháp- SC Thích nữ Huệ Thùy - VHPG
Xuân Quý Mão- 2023- số 404 )
{—]–{
0 nhận xét:
Đăng nhận xét