NGÀY –
THÁNG- NĂM
Tháng
01 còn gọi là tháng giêng, hay chánh nguyệt. Tức tháng đầu trong một năm, người
ta không gọi tháng một, mà gọi chánh ngoạt, hay tháng giêng. Chánh còn gọi là
chính; Nguyệt còn gọi là ngoạt nghĩa là tháng. Chữ Chánh chuyển thành chữ Giêng.
Tháng
12 thường gọi là tháng chạp. Chữ Lạp chuyển thành chữ Chạp. Nghĩa chữ lạp là “
Thịt cá ướp muối”. Là tháng người ta thường ướp thịt cá để chủng bị cúng tất
niên ăn Tết theo tập tục người Tàu, nên gọi tháng này là lạp nguyệt ( nguyệt là tháng). Như Lạp xưởng, một món ăn làm bằng thịt trộn
với diêm tiêu, nhồi vào ruột lợn rồi phơi khô hay sấy khô. Lạp có nghĩa là đèn
sáp, đèn bạch lạp, tức đèn sáp.
Tháng 12 còn gọi là tháng chạp, tháng người
ta hay sửa sang lại mồ mả để chủng bị đón Tết. Như vậy chữ tháng 12 gọi là
tháng chạp nó phát xuất từ việc chủng bị đón Tết, người ta lo sửa sang mồ mả,
chủng bị thức ăn thịt ướp muối để cúng tất niên, nên có tên tháng chạp là vậy.
Tháng âm lịch có 30 ngày, tháng thiếu
có 29 ngày, được chia làm 3 tuần trong một tháng; mỗi tuần có 10 ngày. Tuần đầu
gọi là Thượng tuần, tuần thứ hai gọi Trung tuần, tuần thứ ba gọi Hạ tuần.
Thí như trong ba tháng hạ đã xong, khi
tác bạch an cư Tự tứ thường đọc cữu tuần đã mãn, tức chín tuần đã xong, chín tuần
việc an cư kiết hạ đã hoàn tất.
Thời gian 10 năm gọi là tuần, ví như người 60 tuổi gọi là tuổi lục tuần. Chữ tuần được gọi
cho một thời gian nào đó, hoặc ngày, tuần, tháng, hoặc năm v.v… Như trai tuần
là tuần ăn chay, như 30, 01,14, 15, 08,23 . Người mất sau khi chết, 7 ngày gọi
sơ thất trai tuần, 21 ngày tam thất trai tuần, 49 ngày gọi chung thất trai tuần
.vv…
Dương
lịch mỗi tháng có 31 ngày, tháng thiếu có 30 ngày hay 29 ngày. Giữa tháng âm và
tháng dương chênh lệch nhau mỗi tháng 1 hoặc 2 ngày. Vì thế cứ ba hay hai năm
bên tháng âm có một tháng Nhuận là vậy. Tháng nhuận là năm đó có 13 tháng trong
một năm chứ không phải 12 tháng .
Dương lịch một tháng có 4 tuần, mỗi tuần
có 7 ngày. Ngày đầu tuần là ngày Chủ nhật, chủ nghĩa là chính, là đầu, rồi đến
ngày thứ 2 cho đến ngày thứ 7 là ngày cuối tuần. Trung Quốc gọi ngày thứ 2 là
Tinh kỳ nhật, là ngày đầu tuần. Như vậy có hai cách tính, một là tính theo
thông thường nhiều người ứng dụng cho công việc làm trong tuần, thì gọi ngày thứ
hai là ngày đầu trong tuần. Còn nếu tính theo thứ tự 1,2,3 thì ngày chủ Nhật là
ngày đầu. Như vậy ngày chủ nhật là ngày giao thoa giữa đầu tuần và cuối tuần. Đầu
tuần cũng được mà cuối tuần cũng được. Có lẽ ngày Chủ Nhật phát xuất từ trong
kinh Thánh đạo Công giáo nói rằng : Đức
Chúa Trời sáng tạo ra thế giới và loài người trong 6 ngày, đến ngày thứ 7 tức
chủ nhật Chúa nghĩ. Vì thế Đạo Công giáo và Tin lành họ xem trọng ngày Chủ Nhật,
ngày chủ Nhật là ngày của Chúa, mọi người hãy nghĩ hết mọi việc thế gian, dù có
bận rộn bao nhiêu đi nữa, cũng phải ngưng nghĩ để đến Thánh đường để tưởng niệm
ơn Chúa, đọc Thánh kinh…. Vì thế đạo
Công giáo và Tin lành có ngày sinh hoạt định kỳ vào ngày chủ Nhật trong mỗi
tháng.
Lịch Dương là nét sinh hoạt văn hóa của
các nước phương Tây. Còn lịch âm là nét sinh hoạt văn hóa phương Đông, căn cứ
vào mặt trăng mà chế tác ra lịch âm. Vì thế ngày trăng tròn là ngày rằm ( ngày
15 ) gọi là bạch nguyệt là ngày có trăng, còn ngày 29,30 không trăng gọi là hắc
nguyệt, là ngày không có trăng.
{—]–{
0 nhận xét:
Đăng nhận xét