SỰ KHÁC BIỆT GIỮA CÚNG TẾ CỦA ĐẠO GIÁO VÀ PHẬT GIÁO
TRONG TIẾT TRUNG NGUYÊN THÁNG BẢY
Đại lễ Vu Lan còn gọi là tiết Trung nguyên, vào ngày rằm tháng Bảy. Tiết
Trung nguyên là danh từ của Đạo giáo dùng để gọi lễ hội rằm tháng Bảy, đây là “
Lễ tiết” theo quan niệm truyền thống của Đạo giáo. Đạo giáo chia một năm có ba
tiết gọi là “ Tam nguyên”, là ngày giáng trần của “ Tam quan”. Trong kinh Thái thượng Tam quan
của Đạo giáo có chép : “ Thiên quan tứ phước, Địa quan xá tội, Thủy quan giải
ách… tất cả chúng sanh đều dưới sự cai quản thống nhiếp của Thiên, Địa, Thủy
quan ”. Trong tín ngưỡng nhân gian gọi tháng Bảy là “ Tết của Quỷ ” hay là “
tháng cô hồn”.
Tiết Thượng nguyên là tiết của đầu năm vào tháng giêng. Trung nguyên là
tiết giữa năm, vào tháng Bảy, là lễ tiết giáng trần của Trung nguyên Xá tội Địa
quan, Thanh Hư Đại đế. Tiết Hạ nguyên còn xưng là Hạ nguyên Thủy quan tiết, lễ
tiết cuối năm vào tháng Mười, đây là tiết giáng trần của Hạ nguyên Giải ách Thủy
quan, Đồng Âm Đại đế. Đạo giáo cho rằng tiết Trung nguyên bắt đầu từ ngày mùng
1 tháng 7 cho đến 30 tháng 7, ngày “ khai mở quỷ môn”, đây là tiết của quỷ, là
khoảng thời gian, dưới âm phủ, âm ty mở cửa địa ngục, cho các loài quỷ lên
dương thế thọ hưởng sự cúng tế và nhận đồ thế chấp của người thế gian, cũng như
tìm người thế mạng.
Người thế gian vì muốn tránh sự phá rối cũng như làm tổn hại đến tính mạng
của mình do các loài quỷ gây ra, nên đến ngày rằm tháng Bảy phải lập đàn, thiết
lễ, bày các phẩm vật thực phẩm và các loại vàng mã, hình nộm để thế chấp và
cúng cấp các loài cô hồn ngạ quỷ. Lễ cúng tế này được Đạo giáo gọi là “Tiết
Trung nguyên”.
Quan
niệm của Đạo giáo cũng như trong tín ngưỡng nhân gian tin rằng “quỷ” là những
vong hồn chết bất đắc kỳ tử, là chưa đến số mà phải chết, chết một cách oan uổng,
không cam tâm, không nhắm mắt được, nên khi chết biến thành “lệ quỷ” để quay lại
báo thù. Cho nên trong nhân gian có câu “ làm ác giết người, thì có thể trốn được
sự trừng phạt của quốc pháp, chứ đâu tránh khỏi sự báo thù của oan hồn lệ quỷ ”.
Tiết Trung nguyên của Đạo giáo cũng như trong nhân gian cho rằng đây là
mùa của “ lệ quỷ” cô hồn nên phải cúng tế cho các loài lệ quỷ, ăn uống đầy đủ, cung cấp đầy đủ vàng mã, để giải trừ
các oán hờn, không còn trả thù nữa, để được thoát hóa đầu thai làm người.
Đạo
giáo giải thích về quỷ rằng “ Người chết thành quỷ, quỷ có nghĩa là quy, ý là
có chỗ để về vậy. Quỷ có chỗ để về thì không thành lệ quỷ. Nói chỗ về là chỉ
khi chết được an táng đàng hoàng, được con cháu thờ cúng.”. Vào tiết Trung
nguyên của Đạo giáo, các đạo sĩ thường lập
đàn Huyền đô Đại trai để cúng tế cầu nguyện cho các ngạ quỷ không người
thờ tự và cung cấp, các loại cô hồn lệ quỷ được ăn uống no đủ, siêu thoát để đi
đầu thai, đây là phương pháp tế độ cô hồn.
Khác với quan niệm của Đạo gia chỉ cúng tế và thế chấp đồ vàng mã, để
tránh sự phá rối và báo thù của các loài ngạ quỷ. Đại lễ Vu lan ngày rằm tháng
Bảy của Phật giáo chủ trương “ Mùa báo hiếu”, mọi người nên học hạnh hiếu thảo
với cha mẹ, làm việc thiện tích góp công đức, trai tăng cúng dường, hồi hướng
cho cha mẹ hiện đời và nhiều kiếp về trước được siêu sanh tịnh độ, lập đàn chẩn
tế cầu siêu bạt độ cho những âm hồn, quỷ đói, thọ dụng cam lồ pháp thực và cầu
nguyện cho họ xóa bỏ các oán hờn phiền não, vãng sanh về cõi Phật.
Phật
giáo du nhập và phát triển mạnh mẽ ở Đông độ, cùng với Đạo giáo cùng chung một
tâm từ, nhưng hoàn toàn khác nhau về tư tưởng cũng như cách thức, cuối cùng hai
quan niệm này được hợp nhất lại thành một ý chung, trong một lễ hội, đó là lễ hội
“ Trung nguyên phổ độ” chính là vào thời nhà Đường bởi hai tư tưởng “ Tam giáo
Đồng nguyên”.
Phật
giáo với bản lĩnh văn hóa đạo lý của chính mình, cộng với sự tín sùng ủng hộ của
triều đình và dân chúng, nên Đại lễ Vu lan của Phật giáo, trên cương vị chủ đạo
pháp hội, đã hòa hợp thành công lễ tiết của người Đông độ thành pháp hội mang đậm
nét văn hóa và tinh thần của Phật giáo. Thành
công này bắt nguồn từ sự ứng thế của kinh Cứu bạt Diệm Khẩu ngạ quỷ Đà la ni và Cam lộ đà la ni
chú của Phật giáo do ngài Thật xoa-nan-đà dịch vào thời Đường. Khoa Du-già Diểm
Khẩu, đàn Chẩn tế Cô hồn của Phật giáo được hưng khởi từ ngài Bất Không Tam Tạng,
và sự kiện ngài Kim Địa Tạng thành đạo ở núi Cửu Hoa sơn.
Đại
lễ Vu lan bồn Đông độ dịch là Cứu đảo huyền, là nương theo từ bi, trí tuệ và
nguyện lực của chư Phật Bồ tát để diệt trừ mọi phiền não, cũng như thoát khỏi tất
cả những thống khổ đảo ngược ở địa ngục
của các loài ngạ quỷ, do nghiệp thức gây ra.
Phương
pháp Cứu đảo huyền trong Đại lễ Vu lan
là đàn Du-già Diệm Khẩu Chẩn tế Cô hồn, căn cứ vào kinh Cứu bạt Diệm khẩu ngạ
quỷ Đà-la-ni và Cam lộ Đà-la-ni. Hai bộ kinh này đều do chính đức Phật vì từ bi
thương xót loài ngạ quỷ khổ, nên nói pháp phương tiện để cứu tất cả các loài quỷ
đói thoát khỏi những nỗi thống khổ bị đảo ngược.
Khi
ngài Bất Không Tam Tạng đến Trường An, kinh đô nhà Đường, ở chùa Đại Hưng Thiện
dịch bộ Du-già Tập yếu Diệm khẩu Thí thực cứu A –nan-Đà –la-ni Nghi quỷ kinh lập
thành nghi quỹ và thứ lớp hành trì pháp thí thực, thành khoa Phóng Diệm Khẩu tức
là nghi thức Chẩn tế Cô hồn của Phật giáo.
Diệm Khẩu còn là một danh từ khác là Diện
Nhiên. Theo kinh Cứu bạt Diệm khẩu Ngạ quỷ Đà-la-ni : “ Một thời Phật tại thành Ca-tỳ-la-…. Bấy giờ, ngài A-nan một mình ở tịnh thất tu tập thiền
định…có một con quỷ đói tên là Diệm khẩu đến trước ngài A-nan bạch rằng: “còn
ba ngày nữa là mạng tôi hết, sanh vào trong ngạ quỷ..”. Ngài A-nan bạch với Phật chuyện này và cầu Phật khai thị. Bấy giờ Phật vì nhân duyên này mà
nói Thần chú “ Vô lượng Oai đức Tự tại
Quang minh Thù thắng Diệu lực Đà-la-ni”. Nếu trì tụng thần chú này lập tức
giải trừ được các nỗi khổ oan khiên của ngạ quỷ…
Vì những nỗi thống khổ vô cùng tận của loài ngạ quỷ, khi ăn uống thức ăn
đều biến thành lửa, thường xuyên bị đói khát hành hạ, vì lòng từ bi phổ độ nên
trong kinh Cứu bạt Diệm Khẩu ngạ quỷ Đà la ni, Phật thuyết thần chú “ Biến thực
Chân ngôn”; trong Cam lồ Đà la ni thần chú, Phật thuyết thần chú “ Cam lộ Chân ngôn” khi trì tụng thần
chú này tất cả các thực phẩm đều biến thành cam lồ pháp thực và các loài ngạ quỷ
đều có thể thọ dụng, vì vậy hai thần chú này là tâm điểm của đàn Chẩn tế.
Bồ tát Địa Tạng với Đại nguyện “ Nguyện độ hết thảy chúng sanh, thì mới
thành Phật”, theo truyền thuyết cho rằng ngài Kim Kiều Giác tu hành ở núi Cửu
Hoa Sơn là hóa thân của Bồ tát Địa Tạng, xuống trần gian để cứu độ chúng sanh.
Đời Đường ngày 30 tháng 7, niên hiệu Khai Nguyên thứ 16, Kim Địa Tạng ở Cửu Hoa
Sơn tu hành đắc đạo.
Theo lời Phật dạy trong kinh Địa Tạng bổn nguyện, mọi người đều tin rằng
đức Địa Tạng thọ sự phó chúc của Phật, sau khi Phật diệt độ, và trước khi Đức Phật
Di lặc ra đời trong khoảng thời gian thế gian không có Phật tại thế, cho nên
ngài thay thế Đức Phật giáo hóa hữu tình chúng sanh trong lục đạo, nhất là
chúng sanh đang trầm luân trong địa ngục, cứu độ cho họ được thoát khỏi địa ngục
và khuyến hóa tạo các duyên lành để sau này họ được duyên gặp Phật.
Tín ngưỡng Phật giáo và nhân gian tin rằng nếu
niệm danh hiệu Bồ tát Địa Tạng, hoặc cúng dường trai tăng Vu lan bồn trong tiết
Trung nguyên và nhân ngày 30 tháng 7, ngày Khánh đảng của Ngài, thì những hương
linh quá cố của họ sẽ được miễn xá các tội lỗi và được Ngài độ thoát.
Tiết Trung nguyên, ngày mùng 1
tháng 7 mở cửa địa ngục để cho cô hồn ngạ quỷ lên thế gian, thọ hưởng cúng tế,
đến ngày 30 tháng 7 thì đóng cửa địa ngục, nên các loài ngạ quỷ cô hồn trở về địa
phủ. Đây là theo quan niệm của Đạo giáo, sau khi Đại lễ Vu lan bồn của Phật
giáo cùng tiết Trung nguyên kết hợp lại trên tinh thần Tam giáo Đồng nguyên thì
ý niệm Đạo tràng Phổ độ chúng sanh do Ngài Địa tạng Bồ tát làm giáo chủ được ra
đời.
Ngày 30 tháng 7 đóng cửa địa ngục của Đạo giáo trở thành ngày phổ độ
chúng sanh của Địa Tạng vương Bồ tát,
thay vì trở về địa phủ chịu khổ, thì tất cả vong hồn ngạ quỷ được Đức Địa Tạng
Bồ tát cứu độ vãng sanh về Tịnh độ, không còn phải sa vào cảnh khổ địa ngục, vì
vậy tiết Trung nguyên được gọi là Trung nguyên Phổ độ, tháng Bảy trong nhân
gian có câu truyền tụng “ Tháng Bảy ngày
rằm xá tội vong nhân”.
Lập đàn Chẩn tế “ Phóng Diệm Khẩu” bạt độ hết thảy các loài cô hồn ngạ quỷ thoát khổ địa ngục, vãng sanh
Tây Thiên, và chính những người phát tâm lập đàn cúng tế, bản thân họ sau khi
chết nếu sa vào địa ngục sẽ được Ngài cứu độ, cho nên tiết Trung nguyên Phổ độ,
với ý nghĩa bình đẳng độ thoát hết thảy muôn loài, và trong nhân gian gọi là
ngày “ xá tội vong nhân”, đều có nguồn gốc từ đây.
Tiết Trung nguyên từ một lễ tiết cúng cấp cho các loài ngạ quỷ của Đạo
giáo, trở thành một lễ tiết văn hóa mang đậm nét nhân văn hiếu đạo của Đông độ.
“ Trung nguyên Phổ độ” trong Đại lễ Vu lan Phật giáo Bắc truyền mang dấu ấn
tinh thần báo hiếu và từ bi của đạo Phật, được phổ biến rộng rãi trong dân gian, đã trở thành một lễ
hội quan trọng nhất trong sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng của người Đông độ, đồng
thời thể hiện sự tùy duyên bất biến của đạo Phật, trong nguyện lực hoằng pháp lợi
sinh.
Trích
“ Tiết Trung nguyên Phổ độ ” xá tội
vong nhân trong Đại lê Vu lan Phật giáo Bắc truyền ; của Thích Tâm Mãn. VHPG- 1-9-2020- số 351 .
{—]–{
0 nhận xét:
Đăng nhận xét