Ý NGHĨA SÁM HỐI
Sám hối là phương pháp tu tập
quan trọng trong Phật giáo. Ý nghĩa của việc sám hối là biết quay về nhìn thấy
được những lỗi lầm do mình vô tình hay cố ý gây ra, nhưng sau khi nhận lỗi rồi,
cần phải biết chịu trách nhiệm, chuẩn bị tinh thần đối diện với tất cả những hậu
quả do sai lầm của mình gây ra, đó mới là ý nghĩa chính của việc sám hối.
Theo kinh dạy có ba phương
pháp sám hối : Tâm niệm sám hối, đối thú sám hối và tác pháp sám hối. Tức là
khi biết mình sai phạm, tự tâm mình nhớ nghĩ việc sai quấy ấy tự ăn năn trong
lòng quyết không tái phạm. Đối thú sám hối : tức đối diện với người mình gây ra
tội lỗi mà tỏ bày xin sám hối, nếu có lỗi với một người thì đối với một người
xin sám hối, nếu lỗi với nhiều người thì đối trước nhiều người xin sám hối. Tác
pháp sám hối, là sám hối theo phương pháp, tuần tự theo từng tội danh có nhiều
người chứng kiến, như một phiên toà xét xử vậy. Lúc đó người có tội lắng nghe sự
cử tội của người xử tội, người gây ra tội chấp nhận và xin sám hối khắc phục.
Tương tự như trên có ba
phương pháp :
a/ Sám hối lương tâm của chính mình, tức khi sai
phạm trong lương tâm của mình cảm thấy bất an, tự nhủ về sau không dám tái phạm
nữa.
b/
Sám hối với những người mà mình đã gây tổn thương cho họ.
c/
Sám hối trước đại chúng.
Khi sám hối phải có trách
nhiệm với bản thân và người khác. Thông thường người quy y Phật sẽ quỳ trước
bàn Phật sám hối, tâm niệm miệng nói lên những việc làm sai trái, do vì mỗi
chúng ta đôi khi vô tình hay cố ý đã làm cho người khác phiền lòng mà không hay
biết, có nhiều khi lầm lỗi mà không biết sai ở đâu. Thế cho nên sám hối trước Phật,
cầu chư Phật và Bồ tát chứng minh cho mình. Trong kinh Phật dạy, người phàm phu
mỗi khi động chân cất bước chẳng có khi nào mà không gây nghiệp, không khi nào
mà không kết tội. Do đó, cho dù công bằng khách quan đến cỡ nào cũng không
tránh khỏi phạm tội. Nhất là chúng ta dễ dàng quên đi lỗi lầm và những việc xấu
do mình gây tạo, hoặc có khi không muốn nhớ, thậm chí xem nhẹ mọi lầm lỗi. Ngược
lại, đối với những việc thuận lòng, hay chỉ giúp đỡ chút ít cho người cũng nhớ
như in, vì vậy tính tình càng ngày càng tự cao tự đại, không chút khiêm nhường.
Thế nên, dù biết hay không biết, có hay không thấy được những lỗi lầm từ việc
làm của mình thì mình đều phải nên sám hối.
Kỳ
thực trong đời sống, chúng ta đã có rất nhiều lần vô tình làm cho những người
chung quanh ta buồn tủi, chẳng hạn đối với những người thân thuộc, gần gũi bên
cạnh ta như cha mẹ, anh chị em, bạn bè ta hay làm cho trái tim họ bị tổn
thương, khiến họ đau khổ mà ta không biết, thậm chí cho cả gia đình ta khổ sở,
thế mà thỉnh thoảng lại còn cười trên nỗi đau của kẻ khác. Nếu ai đã từng mang
cái tâm như thế đối với người thì cần phải sám hối, tốt nhất là mỗi ngày chúng
ta đều phải thực hành việc sám hối thì những việc làm từ thân và tâm sẽ được
làm mới từ từ và tốt hơn từng ngày.
Gia đình, sự nghiệp và con
đường học tập kể cả sức khoẻ của chúng ta đều không tránh khỏi những gập ghềnh,
sóng gió chướng nạn, các điều bất như ý, không thuận lòng ắt sẽ đến với ta. Tất
cả đều là những quả báo được hình thành do những nghiệp tội hoặc do vô tình hoặc
do vô ý mà mình đã tạo nên. Nhưng có rất nhiều người không hiểu được ý nghĩa
này, một khi quả báo đến trước mắt rồi liền trách ông trời không có mắt, và
buông lời oán thán : “ Người tốt giống như tôi đây, tại sao ông trời lại đối xử
không công bằng ? Tại sao tôi lại gặp phải những chuyện như thế này ? Cuộc đời
thật sự không có bình đẳng công lý ” Thậm chí còn nghĩ rằng “Thế gian này vốn
không có thiên lý, không có lương tâm, người ta đã đối xử không tốt với mình
thì mình tại sao phải đối xử tốt với họ làm gì ? Từ đó không chịu tiến thủ mà ôm lòng oán
trách, như vậy không chỉ hại người rơi vào đường khổ mà cũng khiến mình rớt sâu
vào vòng phiền não, đau khổ. Cho nên oan oan tương báo, không bao giờ dừng, thật
là khổ bồi thêm khổ, tội bồi thêm tội. Nếu như vẫn không hiểu được nguyên nhân
ý nghĩa rõ ràng của sám hối thì tình hình càng ngày sẽ càng thêm trầm trọng.
GIÁ
TRỊ CỦA VIỆC SÁM HỐI
Nếu
như không sám hối thì giống như mắc nợ vậy, sẽ có ngày người chủ nợ sẽ đến tận
cửa để đòi, nhất là nó đến đúng thời điểm gia đình mình đón năm mới thì càng khốn
khó hơn. Thử nghĩ mà xem, nếu như trong thời gian ăn tết, chơi lễ mà có chủ nợ
đến cửa đòi nợ chẳng phải là quá đau khổ chăng ? Sau khi sám hối, cho dù chủ nợ thế nào cũng
không còn xuất hiện trước mặt mình nữa mà lương tâm của ta cũng trở nên nhẹ
nhàng hơn.
Cũng cần phải nhớ không phải
sám hối rồi thì mọi tội lỗi đều sạch không, mà là “ nhìn thấy tội xong thì khởi
tâm phát nguyện chịu trách nhiệm, làm mới thân tâm” tức là “ tôi nợ tiền của bạn
thì sẽ từ từ trả lại cho bạn mà không chạy trốn, hơn nữa nhất định là chủ động
trả chứ không đợi bạn đòi”, đồng thời sám hối không có nghĩa là đem hết thảy mọi
lỗi lầm đổ trách nhiệm lên chư Phật và chư Bồ tát. Nếu hiểu như thế tức là đã lầm
tưởng về ý nghĩa của hai từ sám hối, và cũng không phù hợp với quan niệm thân
quả nhà Phật.
Không chấp nhận gánh trách
nhiệm thì không thể thay đổi được bản thân mình, nghiệp lực sẽ mãi mãi tồn tại
với ta như bóng với hình. Việc giả bộ sám hối như thế không thể tịnh hoá được nội
tâm, và lại cũng không thể làm mới, không khẳng định và tiếp nhận chính mình. Kỳ
thật, chỉ cần hiểu sâu sắc về lý nhân quả, nghiệp báo trong các pháp “ con người
không có cách nào chạy trốn khỏi những việc làm do mình tạo nên” thì sẽ biết thức
tỉnh bản thân bớt làm những chuyện sai trái. Như vậy, chúng ta sẽ đạt được khả
năng tránh được những việc làm trái đạo đức nhân tâm, dừng mọi hành động tạo ác
nghiệp. Cho nên sau khi sám hối xong, không phải tất cả tội lỗi sạch không mà
là chúng ta cần nỗ lực làm nhiều công đức, bố thí thật nhiều, tích luỹ nhiều
duyên lành.
Sám hối cũng không cần phải nghi thức gì đặc biệt, người sám hối có thể
vừa lạy vừa sám hối, vừa niệm vừa lạy hoặc là niệm Phật xong rồi mới lạy. Nhờ
vào việc quay về lễ lạy với tâm vô ngã và phản tỉnh tự thân thì có thể thừa nhận
mọi lỗi lầm, tăng trưởng thêm dũng khí chịu trách nhiệm với bản thân, thành tựu
được hiệu lực của việc sám hối. Và chính khi chúng ta khởi niệm sám hối cũng
chính là khi ta nhìn sâu vào chính mình, thấy được những khiếm khuyết của bản
thân, bồi dưỡng đức tính cao thượng. Đó chính là ta quay về soi sáng cho chính
mình.
( Trích : Quay về
soi sáng chính mình – của Chơn Thuỷ -
VHPG số 410- 1-7-2023)
{]{
0 nhận xét:
Đăng nhận xét